اذکار و دعاهای نبوی

 

 

1-فضيلت ذکر و تسبیحات

(1-1) فضیلت ذکر

خداوند متعال مى فرمایند: ﴿فَٱذۡكُرُونِيٓ أَذۡكُرۡكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لِي وَلَا تَكۡفُرُونِ١٥٢)[البقرة: 152]

(مرا یاد کنید تا من نیز شما را یاد کنم، و از من سپاسگزارى کنید و ناسپاسى مرا نکنید.)

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ ذِكۡرٗا كَثِيرٗا٤١﴾[الأحزاب: 41]

(اى مؤمنان! خداى را بسیار یاد کنید.)

﴿وَٱلذَّٰكِرِينَٱللَّهَ كَثِيرٗا وَٱلذَّٰكِرَٰتِ أَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُم مَّغۡفِرَةٗ وَأَجۡرًا عَظِيمٗا٣٥﴾[الأحزاب: 35]

(مردان و زنانى که خدا را بسیار یاد مى کنند، خداوند براى آن‌ها آمرزش و پاداش بزرگى فراهم ساخته است.)

﴿وَٱذۡكُر رَّبَّكَ فِي نَفۡسِكَ تَضَرُّعٗا وَخِيفَةٗ وَدُونَ ٱلۡجَهۡرِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ وَلَا تَكُن مِّنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ٢٠٥﴾[الأعراف: 205]

(پروردگارت را در دل خود، با فروتنى، هراس، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن و از زمرۀ غافلان مباش.)

رسول الله مى فرماید: (مَثَلُ الَّذي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالّذِي لاَ يَذْكُرُ رَبَّهُ مَثَلُ الْـحَيِّ وَالْـمَيِّتِ.)^([1])

(مثال کسى که پروردگارش را یاد مى کند و کسى که پروردگارش را یاد نمى کند، مانند زنده و مرده است.)

(آیا شما را از بهترین اعمال با خبر نگردانم که نزد پروردگارتان پاکیزه تر است و  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

(يَقُولُ اللهُ تَعَالَى: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي بِي، وَأَنَا مَعَهُ إِذَا ذَكَرَنِي، فَإِنْ ذَكَرَنِي فِي نَفْسِهِ ذَكَرْتُهُ فِي نَفْسِي، وَإِنْ ذَكَرَنِي فِي مَلأٍ ذَكَرْتُهُ فِي مَلأٍ خَيْرٍ مِنْهُمْ، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَىَّ شِبْرًاتَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ ذِرَاعًا، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَيَّ ذِرَاعًا تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ بَاعًا، وَإِنْ أَتَانِي يَمْشِي أَتَيْتُهُ هَرْوَلَةً.)^([2])

(خداوند (در حدیث قدسى) مى‌فرمایند: من نزد گمان بنده ام هستم و هنگامى که او مرا یاد نماید من همراه او هستم، اگر مرا در خلوت یاد کند، من او را در خلوت یاد مى کنم، و اگر مرا در مجلسى یاد کند، من او را در مجلسى بهتر از آن یاد مى کنم، و اگر به سوى من به اندازۀ وجبى تقرّب جوید، من به سوى او به اندازۀ ذراعى «بازویى» تقرّب مى جویم، و اگر به اندازۀ ذراعى به سوى من تقرّب جوید من به او به اندازۀ باعى «دو بازوى انسان» نزدیک مى شوم. و اگر پیاده به سوى من بیاید، من شتابان به سوى او مى آیم.)

از عبدالله بن بُسْر رضی الله عنه روایت شده که مردى گفت: یا رسول صلی الله علیه و آله و سلم امور اسلام زیاد هستند، به من چیزى یاد دهید که به آن تمسک جویم. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:(لاَ يَزَالُ لِسَانُكَ رَطْباً مِنْ ذِكْرِ اللهِ.)^([3])

(پیوسته زبانت با یاد خدا تَر باشد.)

ونیز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (مَنْ قَرَأَ حَرْفَاً مِنْ كِتَابِ اللهِ فَلَهُ بِهِ حَسَنَةٌ، وَالْـحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِـهَا، لاَأَقُولُ:﴿الٓمٓ) حَرْفٌ؛ وَلَكِنْ: أَلِفٌ حَرْفٌ، وَلاَمٌ حَرْفٌ، وَمِيمٌ حَرْفٌ.)^([4])

(هرکس یک حرف از قرآن بخواند، یک نیکى برایش نوشته مى شود، و هر نیکى، ده برابر مى شود، من نمى گویم: ﴿الٓمٓ)یک حرف است، بلکه: ألف یک حرف، لام یک حرف، و میم یک حرف است.)

عقبه بن عامر  رضی الله عنه مى گوید: در صُفَّه بودیم که  رسول صلی الله علیه و آله و سلم بیرون آمد و فرمود:

(أَيُّكُمْ يُحِبُ أَنْ يَغْدُوَ كُلَّ يَوْمٍ إِلَى بُطْحَانَ أَوْ إِلَى العَقِيْقِ فَيَأْتِيَ مِنْهُ بِنَاقَتَيْنِ كَوْمَاوَيْنِ فِي غَيْرِ إِثْمٍ وَلاَ قَطِيْعَةِ رَحِمٍ؟)

(کدام یک از شما دوست دارد که هر روز صبح، به بُطْحَان یا عقیق برود و با دو شتر بار برگردد بدون این که گناهى یا قطع صلۀ رحمى انجام داده باشد؟)

گفتیم: یا  رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ! ما دوست داریم. فرمود: (أَفَلاَ يَغْدُو أَحَدُكُمْ إِلَى المَسْجِدِ فَيَعْلَمَ، أَوْ يَقْرَأَ آيَتَيْنِ مِنْ كِتَابِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ خَيْرٌ لَهُ مِنْ نَاقَتَيْنِ، وَثَلاَثٌ خَيْرٌ لَهُ مِنْ ثَلاَثٍ، وَأَرْبَعٌ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَرْبَعٍ، وَمِنْ أَعْدَادِهِنَّ مِنَ الإِبِلِ.)^([5])

(هرکس به مسجد برود و دو آیه از کتاب خداوند عزّ وجلّ را یاد بگیرد یا بخواند، براى او از دو شتر بهتر است، و سه آیه از سه شتر، و چهار آیه از چهار شتر، و به تعداد آیات از همان تعداد شتر، برایش بهتر و سودمندتر است).

و رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (مَنْ قَعَدَ مَقْعَداً لَمْ يَذْكُرِ اللهَ فِيهِ كَانَتْ عَلَيْهِ مِنَ اللهِ تِرَةٌ، وَمَنْ اضْطَجَعَ مَضْجَعَاً لَمْ يَذْكُرِ اللهَ فِيهِ،كَانَتْ عَلَيْهِ مِنَ اللهِ تِرَةٌ.)^([6])

(هرکس در جایى بنشیند و آنجا، خدا را یاد نکند، از طرف خدا، بر او زیان وارد خواهد شد، و هرکس به پهلو بخوابد و خدا را یاد نکند، براى این غفلت هم از جانب خدا زیان خواهد دید.)

و  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (مَا قَعَدَ قَوْمٌ مَقْعَدًا لَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَيُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ صلی الله علیه و آله و سلم إِلَّا كَانَ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَإِنْ دَخَلُوا الْجَنَّةَ لِلثَّوَابِ.)^([7])

(هر گروهى در مجلسى بنشیند و در آن، ذکر الله را نکند و بر پیامبرشان درود نفرستد، اگر چه داخل بهشت هم شوند، روز قیامت بر آن‌ها حسرت و افسوس وارد مى شود.)

و  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (مَا مِنْ قَوْمٍ يَقُومُونَ مِنْ مَجْلِسٍ لاَيَذْكُروُنَ اللهَ فِيهِ إِلاَّ قَامُوا عَنْ مِثْلِ جِيْفَةِ حِمَارٍ وَكَانَ لَـهُمْ حَسْرَةً.)^([8])

(هیـچ گروهى از مجلسى که در آن، خدا را یاد نکرده‌اند بر نمى خیزند، مگر مثل اینکـه از (نزد) لاشۀ الاغى برخاسته اند، و حسرت آن‌ها را فراگرفته است.)

(1-2) فضیلت تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر

 رسول الله صلی الله علیه و سلم مى‌فرماید: (مَنْ قَالَ:سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ حُطَّتْ خَطَايَاهُ وَلَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ.)^([9])

(هرکس روزانه صد بار «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ» بگوید، گناهانش بخشیده مى شوند اگر چه به اندازۀ کف دریا باشند.)

و مى فرماید: «هرکس دعاى زیر را ده بار بخواند مانند کسى است که چهار تن از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده است: (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ.)»^([10])

(هیچ معبودى «بر حقّی» به جز الله وجود ندارد، یکتاست و شریکى ندارد، پادشاهى و ستایش از آنِ او است، و او بر هر چیز تواناست.)

و مى فرماید: دو کلمه وجود دارد که راحت به زبان مى آیند و در ترازوى اعمال، سنگین اند، و نزد خداى رحمان محبوب اند: (سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِيْمِ.)^([11])

(الله پاک و منزّه است، واو را ستایش مى کنم، خداوند عظیم، پاک و منزّه است.)

و مى فرماید: اگر من (سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ ِللهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر) بگویم، نزد من از آنچه که خورشید بر آن طلوع کرده است «یعنى؛ همۀ دنیا» دوست داشتنى تر است.)^([12])

و مى فرماید: (أَيَعْجِزُ أَحَدُكُمْ أَنْ يَكْسِبَ كُلَّ يَوْمٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ؟ فَسَأَلَهُ سَائِلٌ مِنْ جُلَسَائِهِ: كَيْفَ يَكْسِبُ أَحَدُنَا أَلَفَ حَسَنَةٍ؟ قَالَ:(يُسَبِّحُ مِائَةَ تَسْبِيحَةٍ، فَيُكْتَبُ لَهُ أَلْفُ حَسَنَةٍ أَوْ يُحَطُّ عَنْه ُ أَلَفُ خَطِيئَةٍ.)^([13])

(آیا کسى از شما نمى تواند روزانه هزار نیکى بدست آورد؟ یکى از کسانى که در جلسه حضور داشت پرسید: چگونه یکى از ما مى تواند هزار نیکى بدست آورد؟ فرمود: هرکس صد بار سبحان الله بگوید برایش هزار نیکى نوشته مى شود، یا هزار گناه از او بخشیده مى شود.)

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (يَا عَبْدَ اللهِ بْنِ قَيْسٍ أَلاَ أَدُلُّكَ عَلَى كَنْزٍ مِنْ كُنُوزِ الْـجَنَّةِ؟ فَقُلْتُ: بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: (قُلْ: لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بَاللهِ.)^([14]).

(اى عبدالله بن قیس! آیا تو را به گنجى از گنج هاى بهشت، راهنمایى نکنم؟ گفتم: بلى یا رسول الله! فرمود: بگو:(لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بَاللهِ).

و نیز  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (أَحَبُّ الْكَلاَمِ إِلَى اللهِ أَرْبَعٌ: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر، لاَ يَضُرُّكَ بأّیّهِنَّ بَدَأْتَ.)^([15]).

(چهار کلمه نزد خداوند از همه ى کلمات محبوب ترند: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر، با هر یک از آن‌ها که شروع کنى اشکالى ندارد.)

بادیـه نشینى نـزد  رسول صلی الله علیه و آله و سلم آمـد و گفت: جمله اى به من بیاموز تا آن را وِرد خود سازم،  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بگو: (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، اللهُ أکبر كَبِيْراً، وَالْـحَمْدُ ِللهِ كَثِيْراً، سُبْحَانَ اللهِ رَبِّ الْعَالَمِيْنَ، لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَزِيْزِ الْـحَكِيْمِ.) آن مرد گفت: این جملات از آنِ پروردگار است، براى خود چه بگویم؟  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بگو: (أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ، وَارْحَمْنِيْ، وَاهْدِنِيْ، وَارْزُقْنِيْ.)^([16]).

(بار الها! مرا ببخش، و به من رحم کن، و مرا هدایت کن، و به من روزى عنایت فرما.)

هرگاه فردى مسلمان مى شد،  رسول صلی الله علیه و آله و سلم نماز را به او مى آموخت، سپس دستور مى داد که با این جملات دعا کند:

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ، وَارْحَمْنِيْ، وَاهْدِنِيْ، وَعَافِنِي وَارْزُقْنِيْ.)^([17])

(بار الها! مرا ببخش، و به من رحم کن، و مرا هدایت ده، و عافیت بخش، و به من روزى عطا فرما.)

و(إِنَّ أَفْضَلَ الدُّعَاءِ اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَإِنَّ أَفْضَلَ الذِّكْرِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ.)^([18])

(بهترین دعا اَلْـحَمْدُلله، وبهترین ذکر لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله است.)

«باقیات صالحات (نیکى هاى جاودانه) عبارتند از: (سُبْحَانَ اللهِ،وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر.)»^([19])

ابوهریرهtروایت کرده است: (جَاءَ الْفُقَرَاءُ إِلَى النَّبِيِّجفَقَالُوا ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ مِنْ الْأَمْوَالِ بِالدَّرَجَاتِ الْعُلَا وَالنَّعِيمِ الْمُقِيمِ يُصَلُّونَ كَمَا نُصَلِّي وَيَصُومُونَ كَمَا نَصُومُ وَلَهُمْ فَضْلٌ مِنْ أَمْوَالٍ يَحُجُّونَ بِهَا وَيَعْتَمِرُونَ وَيُجَاهِدُونَ وَيَتَصَدَّقُونَ قَالَ أَلَا أُحَدِّثُكُمْ إِنْ أَخَذْتُمْ أَدْرَكْتُمْ مَنْ سَبَقَكُمْ وَلَمْ يُدْرِكْكُمْ أَحَدٌ بَعْدَكُمْ وَكُنْتُمْ خَيْرَ مَنْ أَنْتُمْ بَيْنَ ظَهْرَانَيْهِ إِلَّا مَنْ عَمِلَ مِثْلَهُ تُسَبِّحُونَ وَتَحْمَدُونَ وَتُكَبِّرُونَ خَلْفَ كُلِّ صَلَاةٍ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ.)^([20])

(عده ای از فقرا نزد  رسول الله صلی الله علیه و سلم آمدند و عرض کردند: ثروتمندان علاوه بر رفاه مادی، درجات رفیع بهشت و نعمت‌های جاودان آن را از آن خود ساختند. زیرا مانند ما نماز می خوانند، روزه می گیرند و به دلیل برتری در ثروت، حج و عمره می‌گزارند و جهاد می کنند و صدقه می-دهند. (و این کارها از ما ساخته نیست). رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «آیا عملی به شما نیاموزم که اگر آن را انجام دهید، کسانی را که از شما پیشی گرفته اند، در خواهید یافت و از بهترین انسان‌هایی که با شما هستند، خواهید شد. و جز کسانی که مثل شما این عمل را انجام می دهند، کسی دیگر به شما نخواهد رسید؟ آن عمل، این است که پس از هر نماز فرض، سی و سه بار "سبحان الله" و سی و سه بار "الحمدلله" و سی و سه بار "الله أکبر" بگویید.)

ابن المعلیtروایت کرده است: (كُنْتُ أُصَلِّي فِي الْمَسْجِدِ فَدَعَانِي رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم فَلَمْ أُجِبْهُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ أُصَلِّي فَقَالَ أَلَمْ يَقُلْ اللَّهُ﴿ٱسۡتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمۡ لِمَا يُحۡيِيكُمۡۖ)ثُمَّ قَالَ لِي لَأُعَلِّمَنَّكَ سُورَةً هِيَ أَعْظَمُ السُّوَرِ فِي الْقُرْآنِ قَبْلَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ الْمَسْجِدِ ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِي فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ يَخْرُجَ قُلْتُ لَهُ أَلَمْ تَقُلْ لَأُعَلِّمَنَّكَ سُورَةً هِيَ أَعْظَمُ سُورَةٍ فِي الْقُرْآنِ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ هِيَ السَّبْعُ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنُ الْعَظِيمُ الَّذِي أُوتِيتُهُ.)^([21])

(در مسجد نبوی، نماز می خواندم که  رسول الله صلی الله علیه و سلم مرا صدا زد. جواب ندادم. سپس گفتم: ای رسول خدا! من مشغول نماز خواندن بودم. آنحضرت صلی الله علیه و آله و سلم گفت: مگر خداوند نفرموده است:﴿ٱسۡتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمۡ لِمَا يُحۡيِيكُمۡۖ﴾(أنفال: 24)؟ (فرمان خدا را بپذیرید و رسولش را اجابت کنید هنگامی که شما را برای امری حیاتی، فرا خواند.) آنگاه به من فرمود: «قبل از اینکه از مسجد خارج شوی، سوره ای را که بزرگترین سورۀ قرآن است، به تو می آموزم». سپس دستم را گرفت و هنگامی که خواست از مسجد، بیرون برود، به او گفتم: مگر به من نگفتی که سوره ای را که بزرگترین سورۀ قرآن است، به تو می آموزم؟ فرمود: «آن، سورۀ حمد است که دارای هفت آیه می باشد و در هر رکعت نماز، تکرار می شود و آن، همان قرآن بزرگی است که به من عنایت شده است.»

و نیز  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:(كَلِمَتَانِ خَفِيفَتانِ على اللِّسانِ، ثَقِيلَتَانِ في المِيزَانِ، حَبيبَتَانِ إلى الرَّحْمَنِ: سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللَّهِ العَظيمِ.)^([22])

«دو کلمه سبک بر زبان، سنگین در ترازوی «اعمال» و دوست داشتنی در نزد رحمان هستند و آن: سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللَّهِ العَظيمِ.)»

(1-3) شیوۀ تسبیح گفتن رسول اکرم

عبدالله بن عمرو رضی الله عنه مى گوید: (رَأَيْتُ النَّبِيَّ صلی الله علیه و آله و سلم يَعْقِدُ التَّسْبِيْحَ بِيَمِينِهِ.)^([23])

(پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را دیدم که تسبیحات خود را با دست راستش مى شمرد.)

(1-4) نمونه هایی از دعاهای رسول اکرم

اکثر دعای  رسول الله صلی الله علیه و سلم این بوده که می فرمود: ﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ٢٠١﴾[البقرة: 201]

«‏‏پروردگارا! در دنیا به ما نیکی رسان و در آخرت نیز به ما نیکی عطاء فرما و ما را از عذاب آتش (دوزخ محفوظ) نگاهدار.‏»^[24]

(اللَّهُمَّ أصْلِحْ لي ديني الَّذِي هُوَ عِصْمَةُ أمْرِي وأصْلِحْ لي دُنْيايَ التي فِيها مَعاشِي وأصْلِحْ لي آخِرَتِي الَّتي فيها مَعادِي واجْعَلْ الحَياةَ زِيادَةً لِي في كُلِّ خَيْرٍ واجْعَلِ المَوْتَ راحَةً لي مِنْ كُلِّ شَرَ.)^[25] «خداوندا! دینم را که نگهدارندۀ من از گناهان و مهالک است، و دنیایم را که در آن زندگی من می گذرد، وآخرتم را که بازگشت من به آن است، اصلاح کن و زندگی مرا موجب زیاد کردن کارهای نیک من گردان و مرگم را وسیلۀ راحتی و نجات من از هر بدی قرار بده.»

«پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: به خداوند جل جلاله گفتم: پروردگارا! مرا تعلیم بده. و خداوند جل جلاله فرمودند: بگو: «اللهمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ، وَتَرْكَ الْمُنْكَرَاتِ، وَحُبَّ الْمَسَاكِينِ، وَأَنْ تَغْفِرَ لِي وَتَرْحَمَنِي، وَإِذَا أَرَدْتَ فِتْنَةً فِي قَوْمِي فَتَوَفَّنِي إِلَيْكَ وَأَنَا غَيْرُ مَفْتُونٍ، اللهمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ حُبَّكَ، وَحُبَّ مَنْ يُحِبُّكَ، وَحُبًّا يُبَلِّغُنِي حُبَّكَ.»^[26] «پروردگارا! انجام کارهای خیر؛ و ترک کارهای بد را از تو مسئلت می نمایم، همچنین دوستی با مساکین و اینکه مرا مورد مغفرت و رحمت قرار بدهی و توبۀ مرا بپذیری، را نیز از تو تقاضا دارم. پروردگارا! هرگاه اراده کردی بندگانت را مورد امتحان و آزمایش قرار دهی، مرا بدون امتحان و آزمایش به سوی خود قبض کن.خداوندا! من، دوستی تو و دوستی کسی که تو را دوست دارد و عملی را که من را به محبّت تو برساند، از تو می خواهم.»

 

2- اذكار اذان و  اقامه

(2-1) اذکار  اذان

(اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ.)^([27])

(2-2) دعای اثنای اذان

هر چـه را که مؤذّن مى گوید، شنونده تکرار کند مگر در: (حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ، وَحَيَّ عَلَى الفَلاَحِ.)، کـه در جـواب مى گوید: (لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إلاَّ بِاللهِ.)^([28])

نیز شخص گوید: (وَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، وَأَنَّ محمّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ، رَضِيْتُ بِاللهِ رَبّاً، وَبِمحمّد رَسُوْلاً، وَبِالإِسْلاَمِ دِيْناً.)^([29])

(و من گواهى مى دهم که هیچ معبودى، بجز الله «بر حقّ» وجود ندارد، یکتاست و شریکى ندارد، و محمّد صلی الله علیه و آله و سلم بنده و فرستادۀ اوست، من از اینکه الله، پروردگار و محمّد، پیامبر و اسلام، دین من است، راضى و خشنودم.)

پس از اینکه مؤذّن شهادتین را گفت، این ذکر، خوانده شود.^([30])

(2-3) دعای بعد از اذان و قبل از اقامه

بعد از پایان اجابت مؤذّن، بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  درود فرستاده شود.^([31])

(بعد از صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ) گفته شود: (أَللَّهُمَّ رَبَّ هَذِِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ، آتِ محمّداً الْوَسِيْلَةَ وَالْفَضِيْلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوْداً الَّذِيْ وَعَدْتَهُ^([32])، (إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْـمِيْعَادَ).)^([33])

(بار الها! اى پروردگارِ این نداى کامل و نماز بر پا شونده، به محمّد صلی الله علیه و آله و سلم "وسیله" (مقامى والا در بهشت) و فضیلت عنایت بفرما، و او را به مقام شایسته اى که وعده فرموده اى نایل بگردان، (همانا تو خُلف وعده نمى کنى).)

شخص در بین اذان و اقامه براى خودش دعا کند؛ چرا که دعا در این هنگام رد نمى شود.^([34])

(2-4) اذکار  اقامه

(اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ،اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ.)^([35])

(اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ.)^([36])

 

3-اذکار طهارت

(3-1) دعاى هنگام داخل شدن به توالت

(اللَّهُمَّ إِنّي أعُوذُ بِكَ مِنَ الْـخُبُثِ وَالْـخَبَائِثِ.)^([37])

((به نام خدا) الهى! از جن هاى خبیث و پلید، اعم از زن و مرد، به تو پناه مى برم.)^([38])

(3-2) دعاى هنگام خارج شدن از توالت

(غُفْرانَكَ.)^([39])

(الهى! از تو آمرزش مى طلبم.)^([40])

 

4-اذکار وضوء

(4-1) ذکر قبل از وضو

(بِسْمِ اللهِ.)^([41])

(به نام خدا).

(4-2) ذکر بعد از اتمام وضو

(أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَشَرِيْكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ محمّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ.)^([42])

(شهادت مى دهم که بجز الله، معبود «بر حقّی» وجود ندارد، یکتاست و شریکى براى او نیست، و شهادت مى دهم که محمّد، بنده و فرستادۀ اوست.)

(سُبْحَاَنكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ.)^([43])

(خدایا!پاکى تو را بیان می کنم، و تو را ستایش مى‌نمایم، و گواهى مى دهم که بجز تو، دیگر معبودى «بر حقّ» نیست،از تو طلب مغفرت مى کنم، و در حضورت توبه مى‌نمایم.)

 

5-اذکار مسجد

(5-1)دعاى رفتن به مسجد

(أَللَّهُمَّ اجْعَلْ فِيْ قَلْبِيْ نُوْراً، وَفِيْ لِسَانِيْ نُوْراً، وَفِيْ سَمْعِيْ نُوْراً، وَفِيْ بَصَرِيْ نُوْراً، وَمِنْ فَوْقِيْ نُوْراً، وَمِنْ تَحْتِيْ نُوْراً، وَعَنْ يَمِيْنِيْ نُوْراً وَعَنْ شِمَالِيْ نُوْراً، وَمِنْ أَمَامِيْ نُوْراً، وَمِنْ خَلْفِيْ نُوْراً، وَاجْعَلْ فِيْ نَفْسِيْ نُوْراً، وَأَعْظِمْ لِيْ نُوْراً، وَعَظِّمْ لِيْ نُوْراً، وَاجْعَلْ لِي نُوراً، وَاجْعَلْ لِي نُوراً، أَللَّهُمَّ أَعْطِنِيْ نُوْراً، وَاجْعَلْ فِيْ عَصَبِيْ نُوْراً، وَفِيْ لَـحْمِيْ نُوْراً، وَفِيْ دَمِيْ نُوْراً، وَفِيْ شَعْرِيْ نُوْراً وَفِيْ بَشَرِيْ نُوْراً.)^([44])

(الهى! در قلب، زبان، گوش و چشم من نور قرار ده، و بالا، و پایین، راست، چپ، مقابل، پشت و درون مرا منوّر گردان، و نور را براى من بیفزاى، و بزرگ گردان، و مرا نورى عطا فرما، و در عصب، گوشت، خون، مو و پوست من نورى قرار ده.)

(5-2) دعاى داخل شدن به مسجد

(أَعُوْذُ بِاللهِ الْعَظِيْمِ، وَبِوَجْهِهِ الْكَرِيْمِ، وَسُلْطَانِهِ الْقَدِيْمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ.)^([45])

(به خداوند بزرگ و روى گرامى (که لایق جلالش است) و از بدى شیطان رانده شده به قدرت قدیم و ازلى او پناه مى برم.)

(بِسْمِ اللهِ والسّلامُ على رسولِ الله.)^([46])

(به نام الله، و درود وسلام بر رسول الله.)

(أَللَّهُمَّ افْتَحْ لِـي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ.)^([47])

(الهى! درهاى رحمت خود را بر من بگشا.)

(5-3)دعاى خارج شدن از مسجد

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ.)^([48])

(الهى! از تو فضلت را مسألت مى نمایم.)^([49])

 

6-اذکار نماز

(6-1)دعای موقع تسویۀ صف جماعت

(سَوُّوا صُفُوفَكُمْ فَإِنَّ تَسْوِيَةَ الصَّفِّ مِنْ تَمَامِ الصَّلاَةِ.)^([50])

(صف‌هایتان را راست و پیوسته کنید؛ چرا که کامل کردن صف‌ها هم جزء کمالِ نماز است.)

(اسْتَوُوا وَلَا تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُكُمْ)^[51]

(6-2) دعاهاى استفتاح

دعاهاى بعد ازتکبیر تحریمه و  قبل از فاتحه که روایت شده اند و خواندن هر کدام مستحب می باشد، عبارتند از:

(أَللَّهُمَّ بَاعِدْ بَيْنِيْ وَبَيْنَ خَطَايَايَ كَمَا بَاعَدْتَ بَيْنَ الْـمَشْرِقِ وَالْـمَغْرِبِ، أَللَّهُمَّ نَقِّنِيْ مِنْ خَطَايَايَ كَمَا يُنَقَّى الثَّوْبُ الأَبْيَضُ مِنَ الدَّنَسِ، أَللَّهُمَّ اغْسِلْنِيْ مِنْ خَطَايَايَ بِالثَّلْجِ وَالْـمَاِء وَالْبَرَدِ.)^([52])

(بار الها! بین من و خطاهاى من، همانند فاصله اى که بین مشرق و مغرب انداخته اى، فاصله بینداز، و مرا از خطاهایم پاک ساز، همانند لباس سفیدى که از آلودگى پاک مى‌شود. بارالها! خطاهاى مرا با برف و آب و تگرگ بشوى.)

(سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، وَتَبَارَكَ اسْمُكَ، وَتَعَالَى جَدُّكَ، وَلاَإِلَهَ غَيْرُكَ.)^([53])

(بار الها! پاک و منزهى، و حمد از آنِ توست، و نامت با برکت است وقدرت و شکوه تو بسیار بالاست و هیچ معبودى بجز تو «بر حقّ» وجود ندارد.)

(وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِيْ فَطَرَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ حَنِيْفاً وَمَا أَنَا مِنَ الْـمُشْرِكِيْنَ، إِنَّ صَلاَتِيْ، وَنُسُكِيْ، وَمَحْيَايَ، وَمَمَاتِيْ، ِللهِ رَبِّ الْعَالَـمِيْنَ، لاَ شَرِيْكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا مِنَ الْـمُسْلِمِيْنَ. أَللَّهُمَّ أَنْتَ الْـمَلِكُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَنْتَ رَبِّيْ وَأَنَا عَبْدُكَ، ظَلَمْتُ نَفْسِيْ وَاعْتَرَفْتُ بِذَنْبِيْ فَاغْفِرْ لِـي ذُنُوْبِيْ جَمِيْعاً إِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ.وَاهْدِنِيْ ِلِأَحْسَنِالأَخْلاَقِلاَ يَهْدِيْ ِلِأَحْسَنِهَا إِلاَّ أَنْتَ، وَاصْرِفْ عَنِّيْ سَيِّئَهَا، لاَ يَصْرِفُ عَنِّيْ سَيِّئَهَا إِلاَّ أَنْتَ، لَبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ، وَالـْخَيْرُ كُلُّهُ بِيَدَيْكَ، وَالشَّرُّ لَيْسَ إِلَيْكَ، أَنَا بِكَ وَإِلَيْكَ، تَبَارَكْتَ وَتَعَالَيْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوْبُ إِلَيْكَ.)^([54])

(من چهره ام را به سوى ذاتى متوجه کرده ام که آسمان ها و زمین را آفرید، در حالى که من از باطل روى گردان شده و به سوى حق آمده ام، و از مشرکان نیستم. نماز، عبادت، زندگى و مرگم از آنِ پروردگار جهانیان است که شریکى ندارد، دستور یافته ام که چنین کنم، و من از فرمان برداران مى باشم. پروردگارا! توئى پادشاه، بجز تو، معبودى «بر حقّ» وجود ندارد. تو پروردگار من هستى و من بندۀ توأم، بر خود ظلم کردم، و به گناهم اعتراف نمودم، همۀ گناهانم را ببخشاى، همانا بجز تو کسى گناهانم را نمى آمرزد.

الهى! مرا به نیکوترین اخلاق و خصلت ها، رهنمون فرما، همانا بجز تو کسى نیست که مرا بسوى آن‌ها هدایت کند. الهى! خصلت هاى بد را از من دور بگردان، زیرا بجز تو کسى نیست که آن‌ها را از من دور بگرداند. من در بارگاهت حاضرم، و براى اطاعتت آماده ام، هرگونه خیر و نیکى در اختیار توست، بدى را به سوى تو راهى نیست. الهى! من به لطف تو موجودم، و به سوى تو متوجه ام، تو بسیار بابرکت و برتر هستـى، از تو آمـرزش مى خواهم، و در بارگاهـت توبه مى کنم.)

(اللهُ أکبر كَبِيْراً وَالْـحَمْدُ ِللهِ كَثِيْراً، وَسُبْحَانَ اللهِ بُكْرَةً وَأَصِيْلاً.)^([55])

(أَللَّهُمَّ لَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ نُوْرُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ، وَلَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ قَيِّمُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ، (وَلَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ رَبُّ السَّموَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ) (وَلَكَ الْـحَمْدُ، لَكَ مُلْكُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ) (وَلَكَ الْـحَمْدُ اَنتَ مَلِكُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ) (وَلَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ الْـحَقُّ وَوَعْدُكَ الْـحَقُّ، وَقَوْلُكَ الْـحَقُّ وَلِقَاؤُكَ الْـحَقُّ، وَالْـجَنَّةُ حَقٌّ وَالنَّارُ حَقٌّ، وَالنَّبِيُّوْنَ حَقٌّ، وَمحمّد صلی الله علیه و آله و سلم حَقٌّ وَالسَّاعَةُ حَقٌّ) (أَللَّهُمَّ لَكَ أَسْلَمْتُ، وَعَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ وَبِكَ آمَنْتُ، وَإِلَيْكَ أَنَبتُ ، وَبِكَ خَاصَمْتُ، وَإِلَيْكَ حَاكَمْتُ، فَاغْفِرْ لِـي مَا قَدَّمْتُ، وَمَا أَخَّرْتُ، وَمَا أَسْرَرْتُ، وَمَا أَعْلَنْتُ) (أَنْتَ الْـمُقَدِّمُ، وَأَنْتَ الْـمُؤَخِّرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ) (أَنْتَ إِلَـهِيْ لاَ إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ).)^([56])

(بار الها! حمد از آنِ تو است، تو نور آسمان‌ها و زمین، و آنچه که در ما بین آن‌هاست، هستى. حمد از آنِ تو است، تو سرپرست آسمان‌ها و زمینى، و آنچه که در بین آن‌هاست. (و حمد از آنِ تو است، تو پروردگار آسمان ها و زمین و آنچه که در بین آن‌هاست، هستى). (و حمد از آنِ تو است، تو پادشاه آسمان‌ها و زمین هستى). (و حمد از آنِ توست) (تو حقّى، وعده، گفتار، لقاء، بهشت، آتش، پیامبران، محمّد صلی الله علیه و آله و سلم ، و روز قیامت حقّ هستند.) (پروردگارا!من تسلیم توأم، و بر تو توکّل نمودم، و به تو ایمان آوردم، و به سوى تو برگشتم، و بخاطر تو دشمنى ورزیدم، و حاکمیت از آنِ تو است، و گناهانى را که پیش از مرگ فرستاده ام و آنچه را که بعد از مرگ، خواهند آمد، و آنچه را که پنهان نموده ام، و آنچه را که آشکار ساخته ام، ببخشاى. تقدیم و تأخیر بدست تو است، و هیچ معبودى بجز تو «بر حقّ» وجود ندارد).^([57])

(6-3) دعاى رکوع

(سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيْمِ.)^([58])

(پروردگار بزرگم پاک و منزّه است.)

(سُبحَانَ رَبِّي وبِحَمدِه.)^([59])

(پروردگارم پاک و منزّه بوده و به حمد و ستایش وی مشغولم.)

(سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ،اَللَّهُمَّ اغْفِرْلِيْ.)^([60])

(پروردگارا! تو پاک و منـزّهى، پروردگار ما! تـو را ستـایـش مى نمایم، الهى! مرا ببخشاى.)

(سُبُّوحٌ، قُدُّوْسٌ، رَبُّ الْـمَلاَئِكَةِ وَالرُّوْحِ.)^([61])

(بسیار پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و جبرئیل.)

(أَللَّهُمَّ لَكَ رَكَعْتُ، وَبِكَ آمَنْتُ، وَلَكَ أَسْلَمْتُ خَشَعَ لَكَ سَمْعِيْ وَبَصَرِيْ، وَمُـخِّيْ، وَعَظْمِيْ، وَعَصَبِيْ، وَمَا اسْتَقَلَّ بِهِ قَدَمِيْ.)^([62])

(پروردگارا! براى تو رکوع کردم، به تو ایمان آوردم، و به تو تسلیم شدم. گوش، چشم، مخ، استخوان، پى و رگم و تمام اعضاى بدنم براى تو خشوع و فروتنى نمودند.)

(سُبْحَانَ ذِيْ الْـجَبَرُوْتِ، وَالْـمَلَكُوْتِ، وَالْكِبْرِيَاءِ، وَالْعَظَمَةِ.)^([63])

(پاک است پروردگارى که مالک قدرت، فرمانروایى، بزرگى و عظمت است.)

(6-4)دعاى هنگام برخاستن از رکوع

(سَمِعَ اللهُ لِـمَنْ حَمِدَهُ.)^([64])

(الله شنید و قبول کرد ستایش کسى را که او را ستایش نمود.)

(رَبَّنَا وَلَكَ الْـحَمْدُ، حَمْداً كَثِيْراً طَيِّباً مُبَارَكاً فِيْهِ.)^([65])

(پروردگارا! حمد و ستایش هاى زیاد، خوب و مبارک از آنِ تو است.)

(مِلْءَ السَّمَوَاتِ، وَمِلْءَ الأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا، وَمِلْءَ مَا شِئْتَ مِنْ شَيْءٍ بَعْدُ، أَهْلَ الثَّنَاءِ وَالْـمَجْدِ، أَحَقُّ مَا قَالَ الْعَبْدُ، وَكُلُّنَا لَكَ عَبْدٌ أَللَّهُمَّ لاَ مَانِعَ لِـمَا أَعْطَيْتَ، وَلاَ مُعْطِيَ لِـمَا مَنَعْتَ، وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْـجَدِّ مِنْكَ الْـجَدُّ.)^([66])

(الهى! حمدى که آسمان ها و زمین و میان آن‌ها و هر چه تو بخواهى را پر کند، از آنِ تو است. الهى! تو اهل ستایش و عظمت هستى. الهى! تو شایستۀ ستایش بندگان هستى. همگى ما بندگانت هستیم، آن چه تو بفرمائى هیچ کس جلوى آن را نمى گیرد، و آن چه جلوى آن را بگیرى،کسى قدرت ندارد آن را عطا نماید. الهى! صاحب ثروت، او را ثروتش از عذاب تو نجات نمى دهد و «تمامى شکوه» و ثروت از آنِ تو است). ^([67])

(6-5)دعاى سجده

(سُبْحَانَ رَبِّيَ الأَعْلَى.)^([68])

(منزّه است پروردگار بزرگ و برتر من)

(سُبحَانَ رَبُّي وبِحَمدِه.)^([69])

(پروردگارم پاک ومنزّه بوده و به حمد وستایش وی مشغولم.)

(سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ.)^([70])

(بار الها! تو پاک و منزّهى و تو را ستایش مى نمایم. الهى! از تو طلب مغفرت مى کنم.)

(سُبُّوْحٌ، قُدُّوسٌ، رَبُّ الْـمَلاَئِكَةِ وَالرُّوْحِ.)^([71])

(پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و جبرئیل).

(أَللَّهُمَّ لَكَ سَجَدْتُ، وَبِكَ آمَنْتُ، وَلَكَ أَسْلَمْتُ، سَجَدَ وَجْهِيْ لِلَّذِيْ خَلَقَهُ، وَصَوَّرَهُ وَشَقَّ سَمْعَهُ وَبَصَرَهُ، تَبَارَكَ اللهُ أَحْسَنُ الْـخَالِقِيْنَ.)^([72])

(الهى! براى تو سجده کردم، و به تو ایمان آوردم، و در مقابل فرمان تو تسلیم شدم، چهره ام براى پروردگارى که آن را خلق نمود، و صورت بخشید، و آن را زیبا آفرید، و عضو شنوایى و بینائى در آن قرار داد، سجده کرد. با برکت است پروردگارى که بهترین آفرینندگان است.)

(سُبْحَانَ ذِيْ الْـجَبَرُوْتِ، وَالْـمـَلَكُوْتِ،وَالْكِبْرِيَاءِ، وَالْعَظَمَةِ.)^([73])

(پاک است پروردگارى که مالک قدرت، فرمانروایى، بزرگى و عظمت است.)

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْلِيْ ذَنْبِيْ كُلَّهُ، دِقَّهُ وَجِلَّهُ، وَأَوَّلَهُ وَآخِرَهُ وَعَلاَنِيَتَهُ وَسِرَّهُ.)^([74])

(بار الها! همۀ گناهان مرا، اعم از کوچک و بزرگ، اوّل و آخر، آشکار و نهان، ببخشاى.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ، وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوْبَتِكَ وأَعُوْذُ بِكَ مِنْكَ، لاَ أُحْصِيْ ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ.)^([75])

(بار الها! من از خشمت به خشنودى تو پناه مى برم. الهى! از عذابت به عفو تو پناه مى برم. الهى! از (عذاب و خشم) تو، به تو پناه مى برم. پروردگارا! آن‌ چنان که حق ستایش تو است، نمى توانم آن را بجاى آورم، بدون تردید تو آن‌چنانى که خود فرموده اى.)^([76])

(6-6)دعاى نشستن در میان دو سجده

(رَبِّ اغْفِرْ لِـي رَبِّ اغْفِرْ لِـي.)^([77])

(اى پروردگار من! مرا ببخش، مرا ببخش.)

(6-7)دعاهاى سجدۀ تلاوت

(سَجَدَ وَجْهِيْ لِلَّذِيْ خَلَقَهُ، وَشَقَّ سَمْعَهُ وَبَصَرَهُ وَبِحَوْلِهِ وَقُوَّتِهِ﴿فَتَبَارَكَ ٱللَّهُ أَحۡسَنُ ٱلۡخَٰلِقِينَ﴾.)^([78])

(چهره ام براى ذاتى که آن را آفرید و شنوایى و بینایى را به قدرت و توانایى خود در آن قرار داد، سجده کرد. بسیار با برکت است بهترینِ آفرینندگان.)

(6-8)تشهّد

(اَلتَّحِيَّاتُ ِللهِ، وَالصَّلَوَاتُ وَالطَّيِّبَاتُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاَتُهُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِـحِيْنَ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ محمّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ.)^([79])

(انواع تعظیم، درود و پاکى مخصوص الله است،^([80]) سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد اى پیامبر، سلام بر ما و کلیّۀ بندگان صالح خدا، من گواهی مى دهم که هیچ معبودى بجز الله «بر حقّ» وجود ندارد و محمّد صلی الله علیه و آله و سلم بنده و رسول اوست.)^([81])

(6-9) درود بر رسول الله بعد از تشهّد

(أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ، أَللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ.)^([82])

(بار إلها! بر محمّد صلی الله علیه و آله و سلم و آل محمّد درود بفرست همچنان که بر ابراهیم و آل ابراهیم درود فرستادى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى. بار الها! بر محمّد و آل محمّد برکت نازل فرما همچنان که بر ابراهیم و آل ابراهیم برکت نازل کردى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى.)

(أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى محمّدٍ وَعَلَى أَزْوَاجِهِ وَذُرِّيَّتِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، وَبَارِكْ عَلَى محمّد وَعَلَى أَزْوَاجِهِ وَذُرِّيَّتِهِ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِیدٌ.)^([83])

(بار إلها! بر محمّد وهمسران و فرزندانش درود فرست همچنان که بر ابراهیم درود فرستادى، و بر محمّد و همسران و فرزندانش برکت نازل گردان همچنان که بر آل ابراهیم برکت نازل فرمودى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى.)

(6-10) دعا بعد از تشهّد آخر و قبل از سلام

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، وَمِنْ عَذَابِ جَهَنَّمَ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْـمَحْيَا وَالْـمَمَاتِ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْـمَسِيْحِ الدَّجَّالِ.)^([84])

(پروردگارا! از عذاب قبر و عذاب دوزخ، فتنۀ زندگى و مرگ، و فتنۀ مسیح دجّال به تو پناه مى برم.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الْـمـَسِيْحِ الدَّجَالِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الْـمَحْيَا وَالْـمَمَاتِ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الـمَأْثَمِ والـمَغْرَمِ.)^([85])

(الهى! من از عذاب قبر، و از فتنۀ مسیح دجّال، وفتنۀ زندگى و مرگ به تو پناه مى برم. بار الها! من از گناه و زیان، به تو پناه مى آورم.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ ظَلَمْتُ نَفْسِيْ ظُلْماً كَثِيْراً، وَلاَ يَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ، فَاغْفِرْ لِـيْ مَغْفِرَةً مِنْ عِنْدِكَ وَارْحَمْنِيْ إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ.)^([86])

(الهى! من بر نفس خود بسیار ظلم کردم، همانا غیر از تو کسى دیگر گناهان مرا نمى بخشد؛ پس، از جانب خود مرا مورد آمرزش قرار بده، و بر من رحم کن، همانا تو بخشنده و مهربان هستى.)

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِـيْ مَا قَدَّمْتُ، وَمَا أَخَّرْتُ، وَمَا أَسْرَرْتُ، وَمَا أَعْلَنْتُ، وَمَا أَسْرَفْتُ، وَمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّيْ، أَنْتَ الْـمُقَدِّمُ وَأَنْتَ الْـمُؤَخِّرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ.)^([87])

(الهى! گناهان قبلى و بعدى مرا ببخشاى. الهى! گناهان مخفى و آشکار مرا بیامرز، و زیاده روى هاى مرا و آنچه را که تو از من بهتر مى دانى ببخش، همانا مقدّم و مؤخّر توئى، بجز تو معبودى «بر حقّ» نیست.)

(أَللَّهُمَّ أَعِنِّيْ عَلَى ذِكْرِكَ، وَشُكْرِكَ، وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ.)^([88])(بار الها! به من توفیق بده تا تو را یاد کنم، و سپاس گویم، و به بهترین روش، بندگى نمایم.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْبُخْلِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْـجُبْنِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ أَنْ أُرَدَّ إِلَى أَرْذَلِ العُمُرِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الدُّنْيَا وَعَذَابِ الْقَبْرِ.)^([89])

(بار الها! من از بخل و بُزْدلى به تو پناه مى برم، و از اینکه به علّت پیرى، سست و درمانده شوم، به تو پناه مى برم، و از آزمایش هاى سخت دنیا و عذاب قبر به تو پناه مى برم.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْـجَنَّةَ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنَ النَّارِ.)^([90])

(بار الها! من از تو خواهان بهشتم، و از آتش به تو پناهمى برم.)

(أَللَّهُمَّ بِعِلْمِكَ الغَيْبَ، وَقُدْرَتِكَ عَلَى الـْخَلْقِ أَحْيِنِيْ مَا عَلِمْتَ الْـحَيَاةَ خَيْراً لِيْ، وَتَوَفَّنِيْ إِذَا عَلِمْتَ الْوَفَاةَ خَيْراً لِيْ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَشْيَتَكَ فِيْ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ، وَأَسْأَلُكَ كَلِمَةَ الْـحَقِّ فِي الرِّضَا وَالْغَضَبِ، وَأَسْأَلُكَ الْقَصْدَ فِي الْغِنَى وَالْفَقْرِ، وَأَسْأَلُكَ نَعِيْماً لاَ يَنْفَدُ، وَأَسْأَلُكَ قُرَّةَ عَيْنٍ لاَ تَنْقَطِعُ، وَأَسْأَلُكَ الرِّضَا بَعْدَ الْقَضَاءِ، وَأَسْأَلُكَ بَرْدَ الْعَيْشِ بَعْدَ الْـمَوْتِ، وَأَسْأَلُكَ لَذَّةَ النَّظَرِ إِلَى وَجْهِكَ وَالشَّوْقَ إِلَى لِقَائِكَ فِيْ غَيْرِ ضَرَّاءَ مُضِرَّةٍ وَلاَ فِتْنَةٍ مُضِلَّةٍ، أَللَّهُمَّ زَيِّنَّا بِزِيْنَةِ الإِيْمَانِ وَاجْعَلْنَا هُدَاةً مُهْتَدِيْنَ.)^([91])

(بار الها! به علم غیبت و قدرتت بر آفرینش، تا زمانى مرا زنده نگهدار که زندگى برایم خوب باشد، و مرا بمیران زمانى که مردنم را به نفعم مى دانى. الهى! من خشوع و ترس از تو را در نهان و آشکار مى طلبم. «گفتن»کلمۀ حق را در شادى و غضب از تو مى خواهم. میانه روى را در ثروت و فقر مسألت مى نمایم. نعمتى را که نابود نشود، و نور چشمى را که قطع نگردد، و رضا را بعد از قضا، و راحتى زندگى بعد از مرگ، و لذّت نگاه به چهره ات و شوق به لقاءت را درخواست مى کنم. بدون اینکه گرفتار مصیبتى سخت، یا فتنه اى گمراه کننده شوم. پروردگارا! ما را با زیبایى ایمان، زینت بخش و ما را در زمرۀ هدایت دهندگان و هدایت یافتگان قرار بده.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ يَا اللهُ بِأَنَّكَ الْوَاحِدُ الأَحَدُ الصَّمَدُ الَّذِيْ لَـمْ يَلِدْ وَلَـمْ يُوْلَدْ وَلَـمْ يَكُنْ لَهُ كُفْواً أَحَدٌ، أَنْ تَغْفِرَ لِيْ ذُنُوْبِيْ إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ.)^([92])

(بارالها! من با توسّل به اینکه تو یگانه اى و شریکى ندارى و بى نیاز و در اوج کمال هستى،که نه زاده اى و نه زاده شده اى و هیچ همتایى برای خود ندارى، از تو مسألت مى نمایم که گناهان مرا بیامرزى، همانا که تو آمرزگار و مهربان هستى.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْـحَمْدُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ، الْـمَنَّانُ، يَا بَدِيْعَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ يَا ذَا الْـجَلاَلِ وَالإِكْرَامِ، يَا حَيُّ يَا قَيُّوْمُ، إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْـجَنَّةَ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنَ النَّارِ.)^([93])

(پروردگارا! من فقط از تو مى خواهم؛ چرا که حمد فقط از آنِ توست، هیچ معبودى بجز تو «بر حقّ» وجود ندارد، و یکتایى و شریک ندارى یا منّان! اى بوجود آورندۀ آسمان ها و زمین! اى صاحب عظمت و بزرگى! اى زندۀ پایدار! من بهشت را از تو خواهانم، و از آتش به تو پناه مى‌برم.)

(أَللَّهُمَّ إِنّيْ أَسْأَلُكَ بِأَنِّيْ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَنْتَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، الأَحَدُ الصَّمَدُ الَّذِيْ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُوْلَدْ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفْواً أَحَدٌ.)^([94])

(پروردگارا! من تنها از تو «احتیاجاتم را» مى خواهم، چرا که شهادت مى دهم که تو الله هستى، و هیچ معبودى بجز تو «بر حقّ» وجود ندارد، تو آن یکتا و بى نیازى و در اوج کمالی هستى که نه زاده است، و نه زائیده شده است، و همتایى ندارد.)

(6-11)ذکر سلام دادن نماز

پیامبر أکرم صلی الله علیه و آله و سلم بعد از اتمام نماز رو به راست کرده و می فرمودند: (السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ.)و سپس رو به چپ کرده و می فرمودند: (السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ.)^([95])

(6-12)اذکار بعد از سلام نماز

(أَسْتَغْفِرُ اللهَ أَسْتَغْفِرُ اللهَ أَسْتَغْفِرُ اللهَ أَللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ وَمِنْكَ السَّلاَمُ، تَبَارَكْتَ يَا ذَا الْـجَلاَلِ وَالْإِكْرَامِ.)^([96])

(از الله طلب آمرزش مى کنم (سه مرتبه) الهى! تو سلامى، و سلامتى از جانب تو است، تو بسیار بابرکتى، اى صاحب عظمت و بزرگى.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، أَللَّهُمَّ لاَ مَانِعَ لِـمَا أَعْطَيْتَ، وَلاَ مُعْطِيَ لِـمَا مَنَعْتَ، وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْـجَدِّ مِنْكَ الْـجَدُّ.)^([97])

(اللَّهُمَّ أَعِنِّى عَلَى ذِكْرِكَ وَشُكْرِكَ وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ.)^([98])

(معبودى «بر حقّ» بجز الله، وجود ندارد. شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش شایستۀ اوست، و او بر هر چیزى توانا است. الهى! آن چه تـو بـدهى، هیچ کس مانع آن نمى گردد، و آنچه تو منع کنى، هیچ کس نمى تواند آن را بدهد. توانگر را، ثروتش از عذاب تو نجات نمى دهد، و «تمامى شکوه و» ثروت از آنِ تو است.)

(بار الها! به من توفیق بده تا تو را یاد کنم، و سپاس گویم، و به بهترین روش، بندگى نمایم.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ. لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَلاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِيَّاهُ، لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ وَلَهُ الثَّنَاءُ الْـحَسَنُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ مُخْلِصِيْنَ لَهُ الدِّيْنَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُوْنَ.)^([99])

(معبودى بجز الله «بر حقّ» وجود ندارد، یگانه اوست و شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، و ستایش مخصوص اوست، و او بر هر چیز توانا است. هیچ نیروى بازدارنده از گناهان و توفیق دهنده به نیکى، به جز الله وجود ندارد. هیچ معبودى جز او «بر حقّ» نـیست. جز او کسـى دیگر را عبادت نمى کنیم، نعمت و فضل از آنِ اوست، ستایش نیکو مخصوص اوست، معبودى بجز او وجود ندارد، همۀ ما با اخلاص او را بندگى مى کنیم، هر چند کافران دوست نداشته باشند.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
 

﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤)

(به نام خداوند بخشندۀ مهربان. بگو: خدا یگانه است، خدا، کمال مطلق و سَرورِ والای برآورندۀ امیدها و برطرف‌کنندۀ نیازمندی‌ها است، نه زاده، و نه زاده شده است، و نه همتایى دارد.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
 

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾.

به نام خداوند بخشندۀ مهربان (بگو پناه مى برم به خداوند سپیده دم. از شرّ آنچه آفریده است، و از شرّ شب بدانگاه که کاملاً فرا مى رسد، و از شرّ کسانى که در گره ها مى‌دمند، و از شرّ حسود بدانگاه که حسد مى ورزد.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
 

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾.^([100])

به نام خداوند بخشندۀ مهربان، (بگو پناه مى برم به پروردگار مردمان، به مالِک و حاکِم «واقعىِ» مردم، به معبودِ «بر حقّ» مـردم، از شرّ وسوسه گرى که واپس مى رود، از وسوسه گری است که در سینه هاى مردم به وسوسه مى پردازد، «در سینه هاى مردمانى» از جن ها و انسان ها.) (بعد از هر نماز خوانده شوند).

﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَ‍ُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾^([101]). بعد از هر نماز خوانده شود.

(خداوند، هیچ معبودى «بر حقّ» جز او نیست،خداوندى که زنده و قائم به ذات خویش است، هیچ گاه خواب سبک و سنگین او را فرا نمى گیرد، براى اوست آنچه در آسمان ها و زمین است، کیست که نزد او جز به فرمانش شفاعت کند، آنچه را پیش روى آنها است می داند، و از گذشته و آیندۀ آنان آگاه است، آن‌ها جز به مقدارى که او بخواهد احاطه به علم او ندارند، کرسى او آسمان ها و زمین را در بر گرفته و حفظ و نگهدارى آسمان و زمین براى او گران نیست، و او بلند مرتبه و باعظمت است.)

(سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَاللهُ أکبر (هرکدام 33بار سپس)لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ.)^([102])

(بجز اللهِ معبود «بر حق» وجود ندارد، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش شایستۀ اوست، و او بر هر چیز تواناست.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ يُحْيِيْ وَیُمِيْتُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ.)^([103])

(بجز اللهِ معبود «برحق» وجود ندارد، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوسـت و سـتایـش مـر او راسـت، زنـده مـى کـند و مى میراند، و او بر هر چیز تواناست.)

(6-13) دعا کردن انفرادی بعد از سلام دادن نماز

صهیب رضی الله عنه روایت کرده که  رسول الله صلی الله علیه و سلم بعد از تمام کردن نمازهایش این دعا را می خوانده است: (اللَّهُمَّ أَصْلِحْ لِى دِينِى الَّذِى جَعَلْتَهُ لِى عِصْمَةً وَأَصْلِحْ لِى دُنْيَاىَ الَّتِى جَعَلْتَ فِيهَا مَعَاشِى اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَأَعُوذُ بِعَفْوِكَ مِنْ نِقْمَتِكَ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْكَ. لاَ مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ وَلاَ مُعْطِىَ لِمَا مَنَعْتَ وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ.)(^[104])

(خداوندا! این دینی که آن را محافظم قرار داده ای، برایم کامل نما. و دنیایم را که معاشم را در آن قرار داده ای اصلاح کن. پروردگارا! من از خشمت به رضایتت، و از قهرت به بخششت، و از خودت به خودت پناه می برم. و کسی نمی تواند مانع چیزی شود که بخشیده ای و یا مانع چیزی شود که آن را نمی خواهی. و سعی و تلاش فرد، در برابر مشیت تو، سودی ندارد.)

و معاذ بن جبل رضی الله عنه هم روایت کرده که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به وی وصیّت نمود که بعد از اتمام نمازها این دعا را بخواند: «اللَّهُمَّ أَعِنِّى عَلَى ذِكْرِكَ وَشُكْرِكَ وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ.»([105])

(پروردگارا! مرا در ذکر کردن و شکر نمودن و عبادت یاری کن که آن‌ها را به نیکویی انجام دهم.)

از عبدالله بن زبیر رضی الله عنه روایت شده که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  در پایان هر نماز این دعا را می خواند: (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ، لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ، لاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِيَّاهُ، لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ، وَلَهُ الثَّنَاءُ الْحَسَنُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ.) (هیچ خدایی جز الله «بر حق» نیست که تنها و بی شریک است و پادشاهی و سپاس و ستایش سزاوار او و از آنِ اوست و او بر هر کاری تواناست و هیچ کس را هیچ نیرویی برای انجام هیچ عملی نیست جز به اراده و امر خدا؛ جز الله خدایی «بر حق» نیست و جز او را پرستش نمی کنیم، نعمت‌ها و بخشش‌ها و لطف‌ها از جانب او و سپاس و ستایش نیکو از آنِ اوست، هیچ معبودی جز الله «بر حق» نیست و خالصانه برای او عبادت و دینداری می کنیم، اگرچه کافران بدشان بیاید.) ابن زبیر می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  بعد از هر نماز، با این تسبیحات ذکر و تهلیل می فرمود.([106])

همچنین امام بخاری/اسم یکی از باب‌هایش را در کتاب صحیحش این گونه نامگذاری کرده: «بَاب الدُّعَاءِ بَعْدَ الصَّلَاةِ».([107])

(6-14)دست بلند کردن هنگام دعا

(رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم قَائِمٌ يَخْطُبُ فَاسْتَقْبَلَ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم قَائِمًا فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَلَكَتْ الْمَوَاشِي وَانْقَطَعَتْ السُّبُلُ فَادْعُ اللَّهَ يُغِيثُنَا قَالَ فَرَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم يَدَيْهِ فَقَالَ اللَّهُمَّ اسْقِنَا اللَّهُمَّ اسْقِنَا اللَّهُمَّ اسْقِنَا.)^([108])

(مردی از همان دروازه، وارد مسجد شد و مقابل آنحضرت صلی الله علیه و آله و سلم که مشغول خطبه بود، ایستاد و گفت: دام‌ها هلاک شدند و راه ها از بین رفتند. از خدا بخواه که باران را بر ما بباراند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دست به دعا برداشت و فرمود: خدایا! باران را بر ما بباران. خدایا! باران را بر ما بباران. خدایا! باران را بر ما بباران.)

(6-15)دعاى نماز استخاره⁽[109]⁾

جابر بن عبدالله رضی الله عنه مى گوید:  رسول  صلی الله علیه و آله و سلم  استخاره را در هر کارى همانند سوره اى از قرآن به ما مى‌آموخت و می فرمود: هرگاه یکى از شما خواست کارى انجام دهد، غیر از نماز فرض، دو رکعت نماز بخواند، سپس بگوید: (أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْتَخِيْرُكَ بِعِلْمِكَ، وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ الْعَظِيْمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلاَّمُ الْغُيُوْبِ، أَللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَـذَا الأَمْرَ -وَيُسَمِّيْ حَاجَتَـهُ- خَيْرٌ لِيْ فِيْ دِيْنِـيْ وَمَعَاشِيْ وَعَاقِبَـةِ أَمْرِيْ -أَوْ قَالَ: عَاجِلِهِ وَآجِلِهِ- فَاقْدِرْهُ لِيْ وَيَسِّرْهُ لِيْ ثُمَّ بَارِكْ لِيْ فِيْهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِيْ فِيْ دِيْنِيْ وَمَعَاشِيْ وَعَاقِبَةِ أَمْرِيْ -أَوْ قَـالَ: عَاجِلِهِ وَآجِلِهِ- فَاصْرِفْهُ عَنِّيْ وَاصْرِفْنِيْ عَنْهُ وَاقْدِرْ لِـيَ الْـخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِيْ بِهِ.)^([110])

(اى الله! به وسیلۀ علمت از تو طلب خیر مى کنم، و به وسیلۀ قدرتت از تو توانایى مى خواهم، از تو فضل بسیارت را مسألت مى نمایم، زیرا تو توانایى و من ناتوان، و تو مى‌دانى و من نمى دانم، و تو دانندۀ امور پنهان هستى. الهى! اگر در علم تو این کار ـ حاجت خود را نام مى برد -باعث خیر من در دین و آخرت است-یا مى گوید: در حال و آیندۀ کارم -آن را برایم مقدور و آسان بگردان، و در آن برکت عنایت فرما، و چنانچه در علم تو این کار برایم در دنیا و آخرت باعث بدى است -یا مى گوید: در حال و آیندۀکارم- پس آن را از من، و مرا از آن، منصرف بگردان، و خیر را براى من هر کجا که هست مقدّر نما، و آنگاه مرا با آن خشنود بگردان.)

کسى که از خالق جل جلاله ، طلب خیر نماید و از مخلوق، مشورت بگیرد، و در کارش ثابت قدم باشد و بر ترک کارهای توکّل نماید، پشیمان نمى شود، خداوند جل جلاله مى فرمایند:﴿وَشَاوِرۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِۖ فَإِذَا عَزَمۡتَ فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَوَكِّلِينَ١٥٩﴾[آل عمران: 159](در کارها با مردم، مشورت کن، و هرگاه تصمیم به انجام کارى گرفتى، به خدا توکّل کن.)

(6-16) دعاى قنوت در نماز وتر

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ، وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوْبَتِكَ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْكَ، لاَ أُحْصِيْ ثَنَاءً عَلَيْكَ، أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ.)^([111])

(الهى! از خشم تو به خشنودیت، و از عذاب تو به عفوت، پناه مى برم، از خشمت به تو پناه مى برم. الهى! من نمى توانم تو را آنطور که شایسته اى، مدح کنم، تو آن‌چنانى که خود را مدح کرده اى.)

(6-17)ذکر پس از سلام نماز وتر

سه بار (سُبْحَانَ الْـمَلِكِ الْقُدُّوْسِ) بگوید و بار سوم با صداى بلند و کشیده (رَبِّ الْـمَلاَئِكَةِ وَالرُّوْحِ)را به آن بیفزاید.^([112])

(6-18)دعای نماز کسوف و خسوف

(إِنَّ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ آيَتَانِ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَا يَخْسِفَانِ لِمَوْتِ أَحَدٍ وَلَا لِحَيَاتِهِ فَإِذَا رَأَيْتُمْ ذَلِكَ فَادْعُوا اللَّهَ وَكَبِّرُوا وَصَلُّوا وَتَصَدَّقُوا..)(^[113])

(ماه و خورشید دو نشانه از نشانه های«قدرت» الله هستند. و بخاطر مرگ و زندگی کسی، دچار گرفتگی نمی شوند. پس هرگاه، چنین حالت هایی را دیدید، دعا کنید، تکبیر بگویید، نماز بخوانید و صدقه بدهید.)

(6-19)دعای نماز استسقاء (طلب باران)

(اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلَا عَلَيْنَا اللَّهُمَّ عَلَى الْآكَامِ وَالْجِبَالِ وَالْآجَامِ وَالظِّرَابِ وَالْأَوْدِيَةِ وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ.)(^[114])

(بار الها! باران را به اطراف ما بباران، نه بر ما، اى الله! باران را بر روى تپه ها و کوه‌ها، و درّه ها و محل روئیدن درختان بباران.)

(أن  رسول الله صلی الله علیه و سلم كان إذا رأى المطر قال: اللَّهُمَّ صَيّباً نافعاً.)(^[115])

(پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم هرگاه باران را می دیدند، می فرمودند: بار الها! باران بسیار و سودمند نازل فرما.)

 

 

 

 

7-اذکار روزه

(7-1) دعاى هنگام افطار کردن

(ذَهَبَ الظَّمَأُ وَابْتَلَّتِ الْعُرُوْقُ، وَثَبَتَ اْلأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللهُ.)^([116])

(تشنگى برطرف شد، و رگها تَر شدند و پاداش -إن شاء الله- ثابت گشت.)

(7-2) دعاى روزه دار براى میزبانش

(أَللَّهُمَّ باَرِكْ لَـهُمْ فِيْماَ رَزَقْتَهُمْ، وَاغْفِرْ لَـهُمْ وَارْحَمْهُمْ.)^([117])

(الهى! آنچه را که به ایشان ارزانى داشته اى، برکت ده و آن‌ها را ببخش، و بر آن‌ها رحم کن.)

(7-4)روزه دارى که بر سفره حاضر شود و نخورد دعا کند.

(إِذَا دُعِيَ أَحَدُكُمْ فَلْيُجِبْ، فَإِنْ كَانَ صَائِمَاً فَلْيُصَلِّ وَإِنْ كَانَ مُفْطِراً فَلْيُطْعِمْ.)^([118]).

(هرگاه یکى از شما دعوت شد، اجابت کند. اگر روزه دار بود، دعا کند، و اگر نه، غذا بخورد.)

(7-5) اگر شخصى به روزه دار دشنام داد یا اهانت کرد بگوید

(إِنِّيْ صَائِمٌ، إِنِّيْ صَائِمٌ.)^([119])

(من روزه ام، من روزه ام.)

(7-6) دعای شب قدر

(اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّي.)^([120])

(پروردگارا! تو صاحب عفو و بخشش هستی و بخشیدن را هم دوست می داری پس مرا ببخش.)

 

 

8-اذکار حج و عمره

(8-1) لبیک گفتن مُحْرِم در حج یا عمره

(لَبَّيْكَ أَللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْـحَمْدَ، وَالنِّعْمَةَ، لَكَ وَالْـمُلْكَ، لاَ شَرِيْكَ لَكَ.)^([121])

(گوش بفرمانم، اى الله، گوش بفرمانم، تو شریکى ندارى، گوش بفرمانم، همانا ستایش و نعمت و سلطنت از آنِ تو است، و تو شریکى ندارى.)

(8-2)تکبیر گفتن هنگام رسیدن به حجرالأسود

(طَافَ النَّبِيُّ صلی الله علیه و آله و سلم بِالْبَيْتِ عَلَى بَعِيْرٍ كُلَّمَا أَتَى الرُّكْنَ أَشَارَ إِلَيْهِ بِشيءٍ عِنْدَهُ وَكَبَّرَ.)^([122])

( رسول صلی الله علیه و آله و سلم سوار بر شتر، کعبه را طواف کرد، و هر بار به رکن (حجر الأسود) مى رسید با چیزى که در دست داشت به سوى آن اشاره مى کرد و تکبیر مى گفت.)

(8-3) دعاى بین رکن یمانى و حجرالأسود

﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ٢٠١﴾[البقرة: 201].^([123])

(پروردگارا! در دنیا و آخرت به ما نیکى عطا فرما، و ما را از عذاب دوزخ نجات ده).

(8-4) دعاى توقف بر صفا و مروه

هنگامى که  رسول صلی الله علیه و آله و سلم به کوه صفا مى رسید، این آیه را مى خواند:﴿إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِۖ﴾(همانا صفا و مروه از شعائر الهى هستند.) سپس مى فرمود: سعى را از جایى آغاز مى کنم که خداوند جل جلاله نخست از آن یاد کرده است. آنگاه  رسول  صلی الله علیه و آله و سلم سعى را از صفا آغاز مى کرد و بالا مى رفت تا کعبه را مى دید، سپس رو به قبله مى کرد و لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ و تکبیر مى گفت و این دعا را مى‌خواند: (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ، أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَهَزَمَ اْلأَحْزَابَ وَحْدَهُ.)⁽[124]⁾.

(به جز الله، معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد، یگانه است و شریکى ندارد، پادشاهى از آن اوست، و ستایش مخصوص اوست، او بر هر چیز توانا است، بجز او معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد، یگانه است، اوست که وعده اش را تحقق بخشید، و بنده اش را پیروز کرد، و به تنهایى گروه ها را شکست داد.)

و در این میان، دعاهاى «مختلفى» مى فرمودند و دعاى فوق را سه بار تکرار مى کردند، بالاى مروه نیز همین عمل را انجام مى دادند.

(8-5) دعاى روز عرفه

(لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لَاشَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ.)^([125])

(گوش بفرمانم، اى الله، گوش بفرمانم، تو شریکى ندارى، گوش بفرمانم، همانا ستایش و نعمت و سلطنت از آنِ تو است، و تو شریکى ندارى.)

(8-6)ذکر در مشعرالحرام

(رَكِبَ صلی الله علیه و آله و سلم الْقَصْوَاءَ حَتَّى أَتَى الـمَشْعَرَ الْـحَرَامَ فَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ (فَدَعَاهُ، وَكَبَّرَهُ، وَهَلَّلَهُ، وَوَحَّدَهُ) فَلَمْ يَزَلْ وَاقِفَاً حَتَّى أَسْفَرَ جِدّاً فَدَفَعَ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ.)^([126])

(پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سوار بر قصواء «شترش» شد تا اینکه به مشعر الحرام رسید، آنگاه رو به قبله نمود و دعا کرد و«الله أکبر و لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله» گفت و یگانگى خدا را بیان کرد، و آن قدر ایستاد تا هوا کاملاً روشن شد، سپس قبل از طلوع آفتاب «بسوى منا» رفت.)

(8-7)تکبیر، هنگام رمى جمرات با هر سنگریزه

(يُكَبِّرُ كُلَّمَا رَمَى بِحَصَاةٍ عِنْدَ الْجِمَارِ الثَّلاَثِ ثُمَّ يَتَقَدَّمُ، وَيَقِفُ يَدْعُو مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ، رَافِعاً يَدَيْهِ بَعْدَ الْـجَمَرَةِ الأَولَى وَالثَّانِيَةِ. أَمَّا جَمَرَةُ العَقَبَةِ فَيَرْمِيهَا وَيُكَبِّرُ عِنْدَ كُلِّ حَصَاةٍ وَيَنْصَرِفُ وَلاَ يَقِفُ عِنْدَهَا.)^([127])

(هنگام رمى جمرات سه گانه، با زدن هر سنگریزه، تکبیر بگوید، با پرتاب هر سنگریزه اى در رمى جمرات سه گانه تکبیر بگوید و سپس بعد از رمى جمرۀ اوّل «کوچک» و دوم «وسط» رو به قبله بایستد و دست هایش را بلند کند و دعا نماید، آنگاه جمرۀ عقبه را رمى کند و با زدن هر سنگریزه تکبیر بگوید و بدون توقف راهش را ادامه دهد.)

(8-8)دعای هنگام ذبح قربانى

(بِسْمِ اللهِ وَاللهُ أکبر(أَللَّهُمَّ مِنْكَ وَلَكَ)^([128])أَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّيْ.)^([129])

(به نام الله، و الله بزرگترین است، بارالها! از جانب تو است، و براى تو است، الهى! از من بپذیر.)

 

9- ذکر زکات

(9-1) دعا برای دهندۀ زکات

خداوند تعالی می فرمایند:﴿خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَةٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيۡهِمۡۖ إِنَّ صَلَوٰتَكَ سَكَنٞ لَّهُمۡۗ﴾[التوبة: 103]

(از اموال، آن‌ها) صدقه‏ای (بعنوان زکات) بگیر، تا (به وسیلۀ آن،) آن‌ها را پاک سازی و پرورش دهی! و(به هنگام گرفتن زکات‌ها به آن‌ها) دعا کن، که دعای تو، مایۀ آرامش آن‌هاست.)

 

10-اذکار جهاد

(10-1)دعا برای طلب شهادت در راه خدا

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  فرموده اند:(مَنْ سألَ اللَّهَ تَعالى الشَّهادَة بِصِدْقٍ بَلَّغَهُ اللَّهُ تَعالى مَنازِلَ الشُّهَدَاءِ وَإنْ ماتَ على فِرَاشِهِ.)^([130])

(هر کس از خداوند تعالی به راستی خواهان شهادت باشد، خداوند تعالی وی را به منازل شهادت می رساند هرچند در بسترش بمیرد.)

(10-2)دعای موقع رهسپاری مجاهدین

(أَسْتَوْدِعُ اللهَ دِيْنَكَ، وَأَمَانَتَكَ، وَخَوَاتِيْمَ عَمَلِكَ.)^([131])

(من دین و امانت و خاتمۀ کارهایت را به الله مى سپارم.)

(10-3)دعای خروج برای جهاد

(أَللَّهُمَّ أَنْتَ عَضُدِيْ، وَأَنْتَ نَصِيْرِيْ، بِكَ أَجُوْلُ، وَبِكَ أَصُوْلُ، وَبِكَ أُقَاتِلُ.)^([132])

(الهى! تو یار و مددکار من هستى، به کمک تو تاخت و تاز مى نمایم، و به کمک تو «بر دشمنان» حمله مى کنم، و با مدد تو مى جنگم.)

(10-4)دعاى روبرو شدن با دشمن

(اللَّهُمَّ إِنَّ الْعَيْشَ عَيْشُ الْآخِرَهْ فَاغْفِرْ لِلْأَنْصَار ِوَالْمُهَاجِرَهْ.)(^[133])

(پروردگارا! همانا زندگی، زندگی آخرت است. پس مهاجرین و انصار را ببخشای.)

(10-5)دعاى اثنای نبرد و جهاد

(اللَّهُمَّ نَزِّلْ نَصْرَكَ.)(^[134])

(پروردگارا! پیروزیت را برایمان نازل بفرما.)

(10-6)دعای موقع شکست از دشمن

(اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ كُلُّهُ اللَّهُمَّ لَا قَابِضَ لِمَا بَسَطْتَ وَلَا بَاسِطَ لِمَا قَبَضْتَ وَلَا هَادِيَ لِمَا أَضْلَلْتَ وَلَا مُضِلَّ لِمَنْ هَدَيْتَ وَلَا مُعْطِيَ لِمَا مَنَعْتَ وَلَا مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ وَلَا مُقَرِّبَ لِمَا بَاعَدْتَ وَلَا مُبَاعِدَ لِمَا قَرَّبْتَ اللَّهُمَّ ابْسُطْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَكَاتِكَ وَرَحْمَتِكَ وَفَضْلِكَ وَرِزْقِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ النَّعِيمَ الْمُقِيمَ الَّذِي لَا يَحُولُ وَلَا يَزُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ النَّعِيمَ يَوْمَ الْعَيْلَةِ وَالْأَمْنَ يَوْمَ الْخَوْفِ اللَّهُمَّ إِنِّي عَائِذٌ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا أَعْطَيْتَنَا وَشَرِّ مَا مَنَعْتَ اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَيْنَا الْإِيمَانَ وَزَيِّنْهُ فِي قُلُوبِنَا وَكَرِّهْ إِلَيْنَا الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ وَاجْعَلْنَا مِنْ الرَّاشِدِينَ اللَّهُمَّ تَوَفَّنَا مُسْلِمِينَ وَأَحْيِنَا مُسْلِمِينَ وَأَلْحِقْنَا بِالصَّالِحِينَ غَيْرَ خَزَايَا وَلَا مَفْتُونِينَ اللَّهُمَّ قَاتِلْ الْكَفَرَةَ الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ رُسُلَكَ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِكَ وَاجْعَلْ عَلَيْهِمْ رِجْزَكَ وَعَذَابَكَ اللَّهُمَّ قَاتِلْالْكَفَرَةَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَهَ الْحَقِّ.)(^[135])

(پروردگارا! تمامی حمدها مخصوص توست. خداوندا! چیزی را که تو بسط دهی کسی نمی تواند قبض کند و چیزی را که قبض کنی کسی نمی تواند بسط دهد. و کسی را که گمراه کنی کسی نمی تواند هدایت کند و کسی را که هدایت کنی کسی نمی تواند گمراه کند. و چیزی را که منع کنی کسی نمی تواند ببخشد و چیزی را که ببخشی کسی نمی تواند منع کند. و کسی را که دور کنی کسی نمی تواند نزدیک کند و کسی را که نزدیک کنی کسی نمی تواند دور کند. پروردگارا! از برکات و رحمت و فضل و رزقت به ما بده. پروردگارا! از تو نعمت پایداری می‌خواهیم که تغییر نکند و از بین نرود. پروردگارا! از تو هنگام نیازمندی نعمت و هنگام ترس ایمنی می خواهیم. پروردگارا! به تو از شرّ چیزی که به ما عطا کرده ای و یا منع کرده ای پناه می بریم. پروردگارا! ایمان را در نزد ما محبوب گردان و آن را در قلوبمان زینت ده. و کفر و فسق و نافرمانی را نزد ما ناپسند بگردان. و ما را از راشدان بگردان. پروردگارا! ما را مسلمان بمیران و مسلمان زنده بدار! و ما را به صالحان ملحق کن در حالی که فریب نخورده و خوار نباشیم! پروردگارا! کافرانی که رسولانت را تکذیب کرده و راه تو را می بندند از بین ببر و عذاب و خواریت را بر آنان نازل گردان. پروردگارا! کافرانی که به آنان کتاب عطا فرموده ای –کافران اهل کتاب- از بین ببر. ای خدایِ حقّ!.)

 

11-اذکار روز جمعه و عیدین

(11-1) قرائت سورۀ کهف در روز جمعه

(مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْكَهْفِ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ أَضَاءَ لَهُ مِنَ النُّورِ مَا بَيْنَ الْجُمُعَتَيْنِ.)([136])

(هر کس که سورۀ کهف را روز جمعه بخواند، از آن جمعه تا جمعۀ دیگر، وی را نوری فرا می گیرد.)

(11-2)قرائت سوره های سجده، إنسان، جُمُعَه، منافقین، أعلی و غاشیه در نمازهای روز جمعه

«كان النبيُّ صلی الله علیه و آله و سلم يقرأ في الجمعة في صلاة الفجر (السجدة) و(الإنسان).»^[137]

(پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در روز جمعه در نماز فجر سوره های السجده والإنسان را تلاوت می کردند.)

«كان النبی صلی الله علیه و آله و سلم يقرأ فى صلاة الجمعة سورة (الجمعة) و(المنافقين).»^[138]

(پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نماز جمعه سوره های جمعه و منافقون را می خواندند.)

«كان  رسول صلی الله علیه و آله و سلم يقرأ فى العيدين وفى الجمعة ب(الأعلى) و(الغاشية).»^[139]

(پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نماز جمعه و عیدین سوره های أعلی و غاشیه را می خواندند.)

(11-3) اذکار بعد از نماز جمعه

بنا بر فرمودۀ نبیّ اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هرکس بعد از نماز جمعه سوره های "حمد و ناس و فلق و اخلاص" را بخواند، تا جمعۀ دیگر، نفس و مال وی محفوظ می باشد.^[140]

(11-4) دعا در آخرین ساعت در روز جمعه

ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده اند: «أَنَّ رَسُول َاللَّه صلی الله علیه و آله و سلم ذَكَرَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ فِيه ِسَاعَةٌ لَا يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ وَ هُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي يَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئًا إِلَّا أَعْطَاهُإ ِيَّاهُ وَ أَشَارَ بِيَدِهِ يُقَلِّلُهَا.»^[141] «پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در روز جمعه ابراز داشتند که در این روز زمانی وجود دارد که بنده ای مسلمان با آن موافقت نکرده (و در این زمان دعا نکرده) در حالی که ایستاده و نماز می خواند و از خداوند چیزی را خواسته مگر اینکه خداوند آن را به وی عطا خواهد کرد و ایشان با دستانش (اشاره فرمودند که) زمان کمی است.»

قَالَ رَسُول ُاللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم : (يَوْمُ الْجُمُعَةِ ثِنْتَا عَشْرَةَ (سَاعَةً) لاَ يُوجَدُ مُسْلِمٌ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ شَيْئًا إِلاَّ آتَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فَالْتَمِسُوهَا آخِرَ سَاعَةٍ بَعْدَ الْعَصْرِ.)([142])

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (روز جمعه دوازده «ساعت» است. و در آن «روز» ساعتی وجود دارد که هر مسلمانی در آن لحظه از خداوند عزّ وجلّ چیزی را بخواهد، خداوند حتماً آن را به وی خواهد داد، این زمان را در آخرین ساعت بعد از عصر دریابید.) ([143])

(11-5)دعا در شب و روز عیدین

عید فطر: تا جایی که می تواند، پس از غروب آفتاب عید فطر، تا هنگام نماز عید تکبیر بگوید.

خداوند می فرمایند: ﴿وَلِتُكۡمِلُواْ ٱلۡعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ١٨٥﴾[البقرة: 185]«(خداوند ماه رمضان و رخصت آن را برای شما روشن داشته است) تا تعداد (روزهای رمضان) را کامل گردانید و خدا را بر این که شما را (به احکام دین که سعادتتان در آن است) هدایت کرده است، بزرگ دارید و تا این که (از همه‌ی نعمت‌های او) سپاسگزاری کنید.»

عید قربان:پس از نمازهای روز عید قربان و ایّام التشریق –تا آخر نماز عصر- تکبیر بگوید. ([144])

خداوند متعال می فرمایند:﴿وَٱذۡكُرُواْٱللَّهَ فِيٓ أَيَّامٖ مَّعۡدُودَٰتٖۚ﴾[البقرة: 203]«و در روزهای مشخّصی (که سه روز ایّام التشریق، یعنی یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ماه ذی‌الحجّه است و حاجیان در مِنا بسر می‌برند) خدا را یاد کنید (و با اذکار و أدعیّه به عبادت و پرستش او بپردازید).»

 

12-اذکار جنائز

(12-1) تلقین لا إله إلاَّ الله به شخص در حال احتضار

(مَنْ كَانَ آخِرُ كَلاَمِهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ دَخَلَ الـجَنَّةَ.)^([145])

(هرکس آخرین کلامش (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ) باشد، وارد بهشت مى گردد.)

(12-2) دعاى بعد از خروج روح و بستن چشمان میّت

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِفُلاَنٍ (بِاسْمِهِ) وَارْفَعْ دَرَجَتَهُ فِي الْـمَهْدِيِّيْنَ، وَاخْلُفْهُ فِيْ عَقِبِهِ فِي الْغَابِرِيْنَ، وَاغْفِرْ لَنَا وَلَهُ يَا رَبَّ الْعَالَمِيْنَ، وَافْسَحْ لَهُ فِيْ قَبْرِهِ وَنَوِّرْ لَهُ فِيْهِ.)^([146])

(اى الله! فـلانی را ببخشاى (نامش را به زبان آورد)، و درجۀ او را در میان هدایت یافتگان، رفیع بگردان، و فرزندانش را در میان بازماندگان، سرپرستى کن، و ما و او را ببخشاى، اى پروردگار جهانیان؛یا الله! قبرش را وسیع و منوّر بگردان.)

(12-3)دعا براى میّت در نماز جنازه

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ، وَعَافِهِ، وَاعْفُ عَنْهُ، وَأَكْرِمْ نُزُلَهُ، وَوَسِّعْ مُدْخَلَهُ، وَاغْسِلْهُ بِالْـمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالْبَرَدِ، وَنَقِّهِ مِنَ الـْخَطَايَا كَمَا نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الأَبْيَضَ مِنَ الدَّنَسِ، وَأَبْدِلْهُ دَاراً خَيْراً مِنْ دَارِهِ، وَأَهْلاً خَيْراً مِنْ أَهْلِهِ، وَزَوْجاً خَيْراً مِنْ زَوْجِهِ، وَأَدْخِلْهُ الـْجَنَّةَ، وَأَعِذْهُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ (وَعَذَابِ النَّارِ).)^([147])

(بار الها! او را ببخش، و بر او رحم کن، و عافیت نصیبش بگردان، و از وى گذشت کن. الهى! میهمانى او را گرامى بدار، و قبرش را وسیع بگردان، و او را با آب و برف و تگرگ بشوى، و از گناهان، چنان پاکش بگردان که لباس سفید را از آلودگى، پاک و تمیز مى گردانى. پروردگارا! به او خانه اى بهتر از خانه اش، و خانواده اى بهتر از خانواده اش، و همسرى بهتر از همسرش، عنایت بفرما، و او را وارد بهشت کن، و از عذاب قبر و دوزخ پناهش ده.)

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِـحَيِّنَا وَمَيِّتِنَا، وَشَاهِدِنَا، وَغَائِبِنَا وَصَغِيْرِنَا وَكَبِيْرِنَا، وَذَكَرِنَا وَ اُنْثَانَا. أَللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى اْلإِسْلاَمِ، وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلَى اْلإِيْمَانِ، أَللَّهُمَّ لاَ تَحْرِمْنَا أَجْرَهُ وَلاَ تُضِلَّنَا بَعْدَهُ.)^([148])

(الهى! زنده و مرده، حاضر و غایب، کوچک و بزرگ، مرد و زن ما را مورد آمرزش قرار دهد، یا الله! هرکسى را از میان ما زنده نگه مى دارى، بر اسلام زنده اش نگاه دار، و هرکسى را میرانى، بر ایمان بمیران. بار الها! از اجر این متوفّى ما را محروم مگردان، و بعد از وى ما را گمراه نکن.)

(أَللَّهُمَّ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ فِيْ ذِمَّتِكَ، وَحَبْلِ جِوَارِكَ، فَقِهِ مِنْ فِتْنَةِ الْقَبْرِ وَعَذَابِ النَّارِ، وَأَنْتَ أَهْلُ الْوَفَاءِ وَالْـحَقِّ،فَاغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ.)^([149])

(یا الله! همانا فلان پسر فلان در امان و پناه تو است، پس او را از فتنۀ قبر و عذاب دوزخ نجات بده، بدون شک تو اهل وفا و حقّ هستى. الها! او را ببخشاى و بر وى رحم کن، همانا تو بخشاینده و مهربانى.)

(إِنْ كَانَ مُحْسِناً فَزِدْ فِيْ حَسَنَاتِهِ، وَإِنْ كَانَ مُسِيْئاً فَتَجَاوَزْ عَنْهُ.)^([150])

(اى الله! این شخص بندۀ تو و فرزند کنیز تو است که به رحمت تو نیازمند است، و تو از عذاب دادن او بى نیازى، اگر نیکوکار است بر نیکى هایش بیفزاى، و اگر بدکار است از او گذشت بفرما.) ^([151])

(12-4)دعای تسلیت گفتن

(إِنَّ ِللهِ مَا أَخَذَ، وَلَهُ مَا أَعْطَى وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمَّى... فَلتَصْبِرْوَلْتَحْتَسِبْ.)^([152])

(همانا آنچه را که خداوند گرفت، از آنِ خودش بود، و آنچه را که داده است نیز مال خود او مى باشد، مسلّماً هر چیز، میعاد معینى دارد،... لذا باید صبر کنى و امید ثواب داشته باشى.)

(12-5)دعا هنگام نهادن میّت در قبر

(بِسْمِ اللهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُوْلِ اللهِ.)^([153])

(به نام الله و طبق سنّت  رسول صلی الله علیه و آله و سلم میّت را در قبر مى‌ گذارم.)

(12-6)دعاى بعد از دفن میّت

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ أَللَّهُمَّ ثَبِّتْهُ.)^([154])

(بار الها! او را بیامرز و او را (در پاسخ به سؤالات منکر و نکیر) ثابت قدم بدار.)

(12-7)دعاى زیارت قبور

(اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ، مِنَ الْـمُؤْمِنِيْنَ وَالْـمُسْلِمِيْنَ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللهُ بِكُمْ لاَحِقُوْنَ (وَيَرْحَمُ اللهُ الْـمُسْتَقْدِمِيْنَ مِنَّا وَالْـمُسْتَأْخِرِيْنَ)[155]أَسْأَلُ اللهَ لَنَاوَلَكُمُ الْعَافِيَةَ.)^([156]).

(سلام بر شما اى اهل این منزل، که مؤمن و مسلمان هستید، همانا ما نیز -إن شاء الله- به شما ملحق خواهیم شد، و خداوند بر گذشتگان و آیندگان ما رحم کند، از خدا براى خودمان و شما عافیت مى طلبیم.)

 

13-اذکار معاملات

(13-1) دعا براى اداى قرض و بدهى

(أَللَّهُمَّ اكْفِنِيْ بِحَلاَلِكَ عَنْ حَرَامِكَ وَأَغْنِنِيْ بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِوَاكَ.)^([157])

(اى الله! مرا با رزق حلالت، کفایت کن، و رزق حرام نصیبم مگردان، و با فضل خود از دیگران بى نیاز کن.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْـهَمِّ وَالْـحَزَنِ، وَالْعَجْزِ وَالْكَسَلِ، وَالْبُخْلِ وَالْـجُبْنِ، وَضَلَعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ.)^([158])

(بار الها! من از غم و اندوه، ناتوانى و سستى، بُخل و ترس و سنگینى بدهى، و غلبۀ مردان به تو پناه مى برم.)

(13-2) دعا هنگام پرداخت بدهى، براى طلبکار

(بَارَكَ اللهُ لَكَ فِيْ أَهْلِكَ وَمَالِكَ، إِنَّمَا جَزَاءُ السَّلَفِ الْـحَمْدُ وَاْلأَدَاءُ.)^([159])

(خداوند در خانواده ات و مالت برکت اندازد، همانا پاداش قرض دهنده، تشکر و اداى قرض اوست.)

(13-3) دعای ازدواج کردن و یا خرید حیوان

هرگاه یکى از شما ازدواج کرد یا شتری یا حیوانی خرید، بگوید: (أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَخَيْرَ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَشَرِّ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ.)^([160])

(بار الها! من از تو خیر او، خُلُق و خُوى نیکویش را مسألت مى‌نمایم و از بدى او و بدى خُلُق و خُویش به تو پناه مى برم.)

 

14-اذکار مناکحات

(14-1)اذکار قبل از خواندن عقد نکاح و هر خطبه ای

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  صیغۀ نکاح و هر سخنرانی و خطبه ای را با اذکار زیر شروع می کردند: (إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ، نَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلاَ هَادِىَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ،يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا﴿ٱتَّقُواْٱللَّهَٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا١﴾[النساء: 1]﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ١٠٢﴾[آل‌عمران: 102]﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا٧١﴾[الأحزاب: 70-71].)^([161])

(حمد از آنِ خداوند است و ما از وی یاری می طلبیم و از وی طلب مغفرت می نماییم و از شرارت نفسمان به وی پناه می بریم. هرکس را خداوند هدایت بخشد، گمراه کننده ای نخواهد داشت و هرکس را وی «به سبب تعدّی و نافرمانیش» گمراه سازد هدایتگری نخواهد داشت. و شهادت می دهم که هیچ معبود «بر حقّی» بجز الله وجود ندارد و شهادت می دهم محمّد بنده و فرستادۀ اوست. ای کسانی که ایمان آورده اید! (از خدائی بپرهیزید که همدیگر را بدو سوگند می‌دهید؛ و بپرهیزید از این که پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید؛ زیرا که بیگمان خداوند مراقب شما است.) (‏ای کسانی که ایمان آورده‌اید! آن چنان که باید از خدا بترسید از خدا بترسید و شما «سعی کنید غافل نباشید تا چون مرگتان به ناگاه در رسد» نمیرید مگر آن که مسلمان باشید.) (‏ای مؤمنان! از خدا بترسید و سخن حق و درست بگوئید.‏در نتیجه خدا اعمالتان را بایسته می‌کند و گناهانتان را می‌بخشاید. اصلاً هر که از خدا و پیغمبرش فرمانبرداری کند، قطعاً به پیروزی و کامیابی بزرگی دست می‌یابد.))

 

 

(14-2) دعاى تبریک ازدواج

(بَارَكَ اللهُ لَكَ، وَبَارَكَ عَلَيْكَ، وَجَمَعَ بَيْنَـكُمَا فِيْ خَيْرٍ.)(^[162])

(خداوند به شما برکت عنایت فرماید، و کار شما را بابرکت کند، و پیوندتان را مُبارک و باعث خیر گرداند.)

(14-3)دعاى کسى که ازدواج مى کند

هرگاه یکى از شما ازدواج کرد بگوید: (أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَخَيْرَ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَشَرِّ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ.)^([163])

(بار الها! من از تو خیر او، خُلُق و خُوى نیکویش را مسألت مى نمایم و از بدى او و بدى خُلُق و خُویش به تو پناه مى برم.)

(14-4) دعاى قبل از همبستر شدن با همسر

(بِسْمِ اللهِ، أَللَّهُمَّ جَنِّبْنَا الشَّيْطَانَ، وَجَنِّبِ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنَا.)^([164])

(به نام الله! خدایا! ما را از شیطان دور بدار، و شیطان را از آنچه به ما عنایت مى فرمائى (؛یعنى فرزند) محروم کن.)

(14-5) دعاى بعد از خوردن ولیمه

(اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنِيْ هَذَا وَرَزَقَنِيْهِ، مِنْ غَيْرِ حَوْلٍ مِنِّيْ وَلاَ قُوَّةٍ.)^([165])

(سپاس خداى را که این غذا را به من خورانید بدون اینکه من قدرت و توانى داشته باشم).

(اَلْـحَمْدُ ِللهِ حَمْدًا كَثِيْرًا طَيِّباً مُبَارَكًا فِيْهِ غَيْر مَكْفِيٍّ وَلاَ مُوَدَّعٍ، وَلاَ مُسْتَغْنًىعَنْهُ رَبَّناَ.)^([166])

(ستایش بسیار زیاد، پاکیزه و مبارک، خدایى را که بى نیاز است و درخواست از او همیشه ادامه دارد، و همه به او نیازمندند، پروردگارا! «ستایشمان را قبول فرما».)

(14-6) دعا براى محافظت فرزند

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم با خواندن این کلمات، حسن و حسین رضی الله عنهما را به خدا مى سپرد تا آن‌ها را حفاظت کند: (أُعِيْذُكُمَا بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانِ وَهَامَّةٍ، وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لاَمَّةٍ.)^([167])

(من شما دو نفر (حسن و حسین) را به وسیلۀ کلمات کامل الله از بدى هر شیطان و جانور زهردار و زخم چشم به حفظ خدا مى سپارم.)

(14-7) دعای موقع ذبح عقیقه

(بِسْمِ اللهِ وَاللهُ أکبر (أَللَّهُمَّ مِنْكَ وَلَكَ)^([168])أَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّيْ.)^([169])

(به نام الله، و الله بزرگترین است، بارالها! از جانب تو است، و براى تو است، الهى! از من بپذیر.)

 

15- اذکار صبح و شب

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«لأَنْ أَقْعُدَ مَعَ قَوْمٍ يَذْكرُونَ الله تَعَالَى مِنْ صَلاَةِ الْغَدَاةِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ أَحَبُّ إِليَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ أَرْبَعَةً مِنْ وَلَدِ إِسْمَاعِيلَ، وَلأَنْ أَقْعُدَ مَعَ قَوْمٍ يَذْكُرُونَ الله مِنْ صَلاَةِ الْعَصْرِ إِلَى أَنْ تَغْرُبَ الشَّمْسُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ أَرْبَعَةً.» ^([170])

«اگر من با گروهى بنشینم که از نماز صبح تا طلوع آفـتاب ذکـر الله تعـالى را بکنند، در نزد من دوست داشتنى تر از آزاد کردن چهار برده از فرزندان اسماعیل است، و اگر با گروهى بنشینم که خدا را از نماز عصر تا غروب آفتاب یاد کنند، نزد من از آزاد کردن چهار برده دوست داشتنى تر است».

﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَ‍ُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾^([171])

(ترجمۀ این آیه در ذکر شمارۀ (6-11) بیان شده است.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
 

﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾[الإخلاص: 1-4].

(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11) بیان شده است.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
 

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾[الفلق: 1-5].

(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ(6-11) بیان شده است.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
 

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾[الناس: 1-6].

(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ(6-11) بیان شده است.)

(این سوره‌ها سه بار خوانده شوند).^([172])

(أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ الْـمُلْكُ ِللهِ^([173])وَالْـحَمْدُ ِللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، رَبِّ أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا فِيْ هَذَا الْيَوْمِ وَخَيْرَ مَا بَعْدَهُ^([174])، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا فِيْ هَذَا الْيَوْمِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهُ، رَبِّ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ، وَسُوْءِ الْكِبَرِ، رَبِّ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابٍ فِي النَّارِ وَعَذَابٍ فِي الْقَبْرِ.)^([175])

(ما و تمام جهانیان، شب را براى خدا به صبح رسانیدیم، و حمد از آنِ خداست، هیچ معبودى، بجز الله که یکتاست و شریکى ندارد، وجود ندارد. پادشاهى و حمد فقط از آن اوست و او بر هر چیز قادر است. الهى! من خیر آنچه در این روز است و خیر آنچه بعد از آن است را از از تو مى طلبم، و از شرّ آنچه که در این روز و ما بعد آن، وجود دارد، به تو پناه مى برم. الهى! من از تنبلى و بدى هاى پیرى به تو پناه مى برم، بار الها! من از عذاب آتش و قبر به تو پناه مى برم.)

(أَللَّهُمَّ بِكَ أَصْبَحْنَا، وَبِكَ أَمْسَيْنَا^([176])، وَبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوْتُ وَإِلَيْكَ النُّشُوْرُ.)^([177])

(بار الها! با لطف تو صبح کردیم، و با عنایت تو به شب رسیدیم، و به خواست تو زنده ایم، و به خواست تو مى میریم، و رستاخیز ما بسوى تو است.)

(أَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، خَلَقْتَنِيْ وَأَنَا عَبْدُكَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوْءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ، وَأَبُوْءُ بِذَنْبِيْ فَاغْفِرْ لِيْ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ.)^([178])

(الهى! تو پروردگار من هستى، بجز تو معبود دیگرى «بر حق» نیست، تو مرا آفریدى، و من بندۀ تو هستم، و بر پیمان و وعده ام با تو بر حسب استطاعت خود، پایبند هستم، و از شرِّ آنچه که انجام داده ام به تو پناه مى برم، به نعمتى که به من عطا فرموده اى، اعتراف مى کنم، و به گناهم اقرار مى نمایم، پس مرا ببخشاى؛ چرا که بجز تو کسى گناهان را نمى بخشاید.)

 (أَللَّهُمَّ إِنِّيْ اَصْبَحْتُ^([179])اُشْهِدُكَ وَاُشْهِدُ حَمَلَةَ عَرْشِكَ، وَمَلاَئِكَتَكَ وَجَمِيْعَ خَلْقِكَ، أَنَّكَ أَنْتَ اللهُ لاَ إِلَهَ ِإلاَّ أَنْتَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ وَأَنَّ محمّداً عَبْدُكَ وَرَسُوْلُكَ.)^([180])

(این دعا چهار بار خوانده شود.)

(الهى! من در این صبحگاه، تو را و حاملان عرش و تمام فرشتگانت و کلیّۀ مخلوقات تو را گواه مى گیرم بر این که تو، الله هستى، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد، تو یگانه اى و شریکى ندارى، و محمّد صلی الله علیه و آله و سلم بنده و فرستادۀ تو است.)

(أَللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ بَدَنِيْ، أَللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ سَمْعِيْ، اللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ بَصَرِيْ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَللَّهُمَّ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْكُفْرِ، وَالْفَقْرِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ.)^([181])

(بارالها! در بدنم عافیت ده، بارالها! در گوشم عافیت ده، خدایا! در چشمم عافیت ده، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد، از کفر به تو پناه مى برم، از فقر به تو پناه مى برم، از عذاب قبر به تو پناه مى برم، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد.)

(حَسْبِيَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ.)^([182])

(الله براى من کافى است، بجز او معبود دیگرى «بر حقّ» نیست، بر تو توکّل کردم و او پروردگار عرش بزرگ است.)

 (أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِيْ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِيْ دِيْنِيْ وَدُنْيَايَ، وَأَهْلِيْ، وَمَالِيْ، أَللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِيْ، وَآمِنْ رَوْعَاتِيْ، أَللَّهُمَّ احْفَظْنِيْ مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ، وَمِنْ خَلْفِيْ، وَعَنْ يَمِيْنِيْ، وَعَنْ شِمَالِيْ، وَمِنْ فَوْقِيْ، وَأَعُوْذُ بِعَظَمَتِكَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِيْ.)^([183])

(الهى! عفـو و عافیت دنـیا و آخرت را از تـو مى خواهم. بارالها! عفو و عافیت دین، دنیا، خانواده و مالَم را از تو مسألت مى نمایم. بارالها! عیوب مرا بپوشان و ترس مرا به ایمنى مبدّل ساز.الهى! مرا از جلو، پشت سر، سمت راست و چپ و بالاى سرم، محافظت بفرما، و به بزرگى و عظمت تو پناهمى برم از اینکه بطور ناگهانى از طرف پایین کشته شوم.)

(أَللَّهُمَّ عاَلِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأْرَضِ، رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيْكَهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِيْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَشِرْكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِيْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ.)^([184])

(بارالها! اى دانندۀ نهان و آشکار، آفریدگار آسمان‌ها و زمین، پروردگار و مالک هر چیز، من گواهى مى دهم که بجز تو، معبود دیگرى نیست، از شرّ نفس و از شرّ شیطان و دام فریبش، و از اینکه خود مرتکب کار بدى شوم و یا به مسلمانى، بدى برسانم، به تو پناه مى برم.)

(بِسْمِ اللهِ الَّذِيْ لاَ يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي اْلأَرَضِ وَلاَ فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ.)^([185])

(به نام خدایى که با نام وى هیچ چیز در زمین و آسمان، گزندى نمى رساند، و او شنوا و دانا است.)

(يَا حَيُّ يَا قَيُّوْمُ بِرَحـمَتِكَ أَسْتَغِيْثُ أَصْلِحْ لِي شَأْنِيْ كُلَّهُ وَلاَ تَكِلْنِيْ إِلَى نَفْسِيْ طَرْفَةَ عَيْنٍ.)^([186])

(اى زنـده و پا بـرجا! بـه وسیلۀ رحمت تـو از تـو کمک مى خواهم، همۀ امورم را اصلاح بفرما، و مرا به اندازۀ یک چشم به هم زدن به حال خود رها مکن.)

(أَصْبَحْنَا عَلَى فِطْرَةِ الْإِسْلاَمِ^([187])، وَعَلَى كَلِمَةِ الْإِخْلاَصِ، وَعَلَى دِيْنِ نَبِيِّنَا محمّد صلی الله علیه و آله و سلم ، وَعَلَى مِلَّةِ أَبِيْنَا إِبْرَاهِيْمَ، حَنِيْفاً مُسْلِماً وَمَا كَانَ مِنَ الْـمُشْرِكِيْنَ.)^([188])

(ما بر فطرت اسلام، کلمۀ اخلاص (یعنی؛ کلمۀ توحید لا إله إلّا الله)، دین پیامبرمان محمّد صلی الله علیه و آله و سلم و آئین پدرمان ابراهیم؛ صبح کردیم، همان ابراهیمى که فقط به سوى حق، تمایل داشت و فرمانبردار خداوند بود، و از مشرکان نبود.)

(سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ.)^([189])(صد مرتبه خوانده شود.)

(پاک و منزّه است خداوند، و من ستایش او را بیان می‌کنم.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ.)(ده بار خوانده شود.)^([190])

(بجز الله معبود دیگرى «بر حقّ» نیست، او شریکى ندارد، پادشاهى و ستایش از آنِ اوست، و او بر هر چیز توانا است.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ.)^([191])

(هنگام صبح، صدبار خوانده شود.)

(هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ» وجود ندارد، یکتاست و شریکى براى او نیست، پادشاهى و حمد از آنِ اوست، و او بر هر چیز تواناست.)

(سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، عَدَدَ خَلْقِهِ، وَرِضَا نَفْسِهِ، وَزِنَةَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ كَلِمَاتِهِ.)

(هنگام صبح، سه بار خوانده شود.)^([192])

(تسبیح و پاکى الله و ستایش او را به تعداد آفریدگانش و خشنودى اش و سنگینـى عرشـش و جـوهر سـخنانش، بیان مى نمایم.)

(أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ.)(روزانه صدبار خوانده شود.)^([193])

(من از الله طلب آمرزش مى کنم و به سوى او برمى گردم.)

(أَعُوْذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ.)

(هنگام شب، سه بار خوانده شود).^([194])

(به کلمات تامّات «یعنی؛ کلام کامل و بی نقص»^([195])خداوند از شرّ هر آفریده ای پناه می برم.)

 

16- صلوات فرستادن برپيامبراكرم صلی الله علیه و آله و سلم

(16-1) فضیلت درود فرستادن بر پیامبر اکرم

﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا٥٦﴾[الأحزاب: 56]

(خدا و فرشته‌هایش بر پیامبر! درود می‏فرستند، ایکسانیکه ایمان آورده‏اید! بر او درود فرستید و سلامت، گویید و کاملاً تسلیم (فرمان او) باشید.)^([196])

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: (مَنْ صَلَّى عَلَيَّ صَلاَةً صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ بِهَا عَشْراً.)^([197])

(هرکس بر من یک درود بفرستد، خداوند بر او ده درود مى فرستد.)

و رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: (لاَ تَجْعَلُوا قَبْري عِيْدَاً وَصَلُّوا عَليَّ؛ فَإِنَّ صَلاَتَكُمْ تَبْلُغُنِي حَيْثُ كُنْتُمْ.)^([198])

(همچنین فرمودند: به زیارت قبر من عادت نکنید، بلکه بر من درود بفرستید؛ زیرا هر جا که باشید درود شما به من مى رسد.)

و  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند: (اَلبَخِيْلُ مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ.)^([199])

(بخیل کسى است که نام مرا نزد او بگویند و بر من درود نفرستد.)

ونیز  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (إِنَّ لِلَّهِ مَلاَئِكَةً سَيَّاحِينَ فِي الأَرْضِ يُبَلِّغُونِي مِنْ أُمَّتِي السَّلاَمَ.)^([200])

(خداوند فرشتگانى دارد که روى زمین مى گردند و سلام امتم را به من مى رسانند.)

ونیز  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (مَا مِنْ أَحَدٍ يُسَلِّمُ عَلَيَّ إِلاَّ رَدَّ اللهُ عَلَىَّ رُوحِيَ حَتَّى أَرُدَّ عَلَيهِ السَّلاَم.)^([201])

(هرکس که به من سلام دهد، خداوند روحم را به منبرمى گرداند تا جواب سلامش را بدهم.)

و  رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (مَا قَعَدَ قَوْمٌ مَقْعَدًا لَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَيُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ صلی الله علیه و آله و سلم إِلَّا كَانَ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَإِنْ دَخَلُوا الْجَنَّةَ لِلثَّوَابِ.)^([202])

(هر گروهى در مجلسى بنشیند و در آن، ذکر الله را نکند و بر پیامبرشان درود نفرستد، اگر چه داخل بهشت هم شوند،روز قیامت بر آن‌ها حسرت وافسوس وارد مى شود.)

(16-2)کیفیّت درود فرستادن بر پیامبر اکرم

«خَرَجَ عَلَيْنَا فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ عَلِمْنَا كَيْفَ نُسَلِّمُ عَلَيْكَ فَكَيْفَ نُصَلِّي عَلَيْكَ قَالَ فَقُولُوا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ.»^[203]

(پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  نزد ما تشریف آوردند، گفتیم: ای رسول خدا! می دانیم چگونه بر تو سلام بفرستیم، اما چگونه بر تو صلوات بفرستیم؟ فرمودند: بگویید: خدایا! بر محمّد و آل محمّد درود بفرست، چنانکه بر آل ابراهیم درود فرستادی که تو ستایش شده و بزرگواری؛ خداوندا! به محمّد و آل محمّد برکت عطا کن همچنان که به آل ابراهیم برکت عطا کردی که به راستی تو ستوده و بزرگوار هستی.)

 

17-اذکار لباس پوشیدن

(17-1)دعاى پوشیدن لباس⁽[204]⁾

(اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي كَسَانِي هَذَا (الثَّوْبَ) وَرَزَقَنِيهِ مِنْ غَيْرِ حَوْلٍ مِنّي ولا قُوةٍ.)^([205])

(حمد از آنِ خدایى است که این لباس را به من پوشانید و بدون اینکه من قدرت و توانایى داشته باشم آن را به من عنایت کرد.)

(17-2)دعا براى کسى که لباس نو پوشیده

(تُبْلِـي ويُخْلِفُ اللهُ تَعَالَى.)^([206])

(خدا کند این لباس را تا مدتى بپوشید، و کهنه نمایید، و خداوند تعالى به جاى آن، لباس دیگرى به شما بدهد «یعنى خداوند شما را از عُمر طولانى برخوردار نماید.»)

 

18-اذکار خوردن و آشامیدن

(18-1)دعاى قبل از غذا خوردن

(إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ طَعَامَاً فَلْيَقُلْ: بِسْمِ اللهِ، فِإنْ نَسِيَ فِي أَوَّلِهِ فَلْيَقُلْ: بِسْمِ اللهِ فِيْ أَوَّلِهِ وَآخِرِهِ.)^([207]).

(هرگاه، یکى از شما خواست غذا بخورد «بِسْمِ اللهِ» بگوید، و اگر در اوّل غذا خوردن فراموش کرد بگوید:«بِسْمِ اللهِ فِيْ أَوَّلِهِ وَآخِرِهِ».

عمر بن ابوسلمه رضی الله عنه روایت کرده است: (قَالَ لِي رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم يَا غُلَامُ سَمِّ اللَّهَ وَكُلْ بِيَمِينِكَ.)^([208])

(رَسُولُ اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم به من فرمود: ای پسر! بسم الله بگو و با دست راستت بخور.)

(18-2)دعاى پایان غذا

(اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنِيْ هَذَا وَرَزَقَنِيْهِ، مِنْ غَيْرِ حَوْلٍ مِنِّيْ وَلاَ قُوَّةٍ.)^([209])

(سپاس خداى را که این غذا را به من خورانید بدون اینکه من قدرت و توانى داشته باشم).

(اَلْـحَمْدُ ِللهِ حَمْدًا كَثِيْرًا طَيِّباً مُبَارَكًا فِيْهِ غَيْرمَكْفِيٍّ وَلاَمُوَدَّعٍ، وَلاَ مُسْتَغْنًىعَنْهُ رَبَّناَ.)^([210])

(ستایش بسیار زیاد، پاکیزه و مبارک، خدایى را که بى‌نیاز است و درخواست از او همیشه ادامه دارد، و همه به او نیازمندند، پروردگارا! «ستایش مان را قبول فرما»).

(18-3)دعاى مهمان براى میزبان

(أَللَّهُمَّ باَرِكْ لَـهُمْ فِيْماَ رَزَقْتَهُمْ، وَاغْفِرْ لَـهُمْ وَارْحَمْهُمْ.)^([211])

(الهى! آنچه را که به ایشان ارزانى داشته اى، برکت ده و آن‌ها را ببخش، و بر آن‌ها رحم کن.)

(18-4) دعا براى کسى که به ما آب دهد یا قصد آب دادن داشته باشد

(أَللهُمَّ أَطْعِمْ مَنْ اَطْعَمَني وأَسْقِ مَنْ سَقَانِي.)^([212])

(الهى! بخوران به کسى که مرا خورانید، و بنوشان به کسى که مرا نوشانید.)

(18-5)دعاى دیدن میوۀ تازه

(أَللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيْ ثَمَرِنَا، وَبَارِكْ لَنَا فِيْ مَدِيْنَتِنَا، وَبَارِكْ لَنَا فِيْ صَاعِنَا، وَبَارِكْ لَنَا فِيْ مُدِّنَا.)^([213])

(بار الها! به میوه هاى ما، شهر ما، و پیمانه ها و وزن های ما برکت عنایت فرما.)

 

19-اذکار خواب

(19-1)اذکار هنگام خواب

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هنگام خوابیدن دو دستش را همانند دعا کنار هم قرار می داد وسوره هاى زیر را می خواند و در دستانش می دمید، سپس دو دستش را تا جایى که مى رسید به بدنش می مالید، و این کار را از سر و صورت و قسمت جلوى بدن آغاز می نمود و آن را سه بار تکرار می کردند.

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
 ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾[الإخلاص: 1-4].

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾[الفلق: 1-5].

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾[الناس: 1-6]⁽[214]⁾.

﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَ‍ُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾[البقرة: 255].

هرکس این آیه را در بسترش بخواند، محافظى از طرف خدا برایش گماشته مى شود و شیطان تا صبح به او نزدیک نمى‌شود.^([215])

(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11) بیان شده است.)

﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ٢٨٥ لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَعَلَيۡهَا مَا ٱكۡتَسَبَتۡۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ٢٨٦﴾[البقرة: 285-286].

هرکس این دو آیه را در شب قرائت نماید، او را کفایت مى‌کند.^([216])

(پیامبر و مؤمنان به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده ایمان آوردند، همه به خدا، فرشتگان او و کتاب هاى وى و پیغمبرانش ایمان آوردند «و مى گویند:» میان هیچ یک از پیامبران او فرق نمى گذاریم و شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! آمرزش تو را مى خواهیم و بازگشت «همه» به سوى تو است.

خـداونـد بـه هیچ کس جز به اندازۀ توانائیش تکلیف نمى کند، هر کار «خوبى» را انجام دهد براى خود انجام داده، و هر کار «بدى که» بکند به زیان خود کرده است. پروردگارا! اگر ما فراموش کردیم یا به خطا رفتیم، ما را «بدان» مگیر. پروردگارا! بار سنگین را بر ما مگذار، آن ‌چنان که بر کسانى که پیش از ما بودند، گذاشتى. پروردگارا! آنچه را که طاقت تحمل آن را نداریم بر ما مقرّر مدار، و ما را ببخش، و گناهان ما را بپوشان، و مشمول رحمت خود قرار ده، تو مولى و سرپرست مائى، پس ما را بر کافران پیروز گردان.)

اگر یکى از شما از بسترش برخاست و دوباره به آن برگشت، جایش را جاروب کند؛ زیرا او نمى داند که پس از رفتنش چه چیزى بر سر بسترش آمده است و از این دعاها بخواند:

(بِاسْمِكَ رَبِّيْ وَضَعْتُ جَنْبِيْ، وَبِكَ أَرْفَعُهُ، فَإِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِيْ فَارْحَمْهَا، وَإِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا بِمَا تَحْفَظُ بِهِ عِبَادَكَ الصَّالِـحِيْنَ.)^([217])

(پروردگارا! به نام تو پهلوى خود را بر زمین نهادم، و به کمک تو آن را از زمین، بلند مى کنم، اگر در حالت خواب روح مرا قبض کردى، آن را ببخشاى، و اگر دوباره به او اجازه ى زندگى دادى، از آن محافظت فرما، همچنان که از بندگان نیکت محافظت می‌کنى.)

(أَللَّهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَ نَفْسِيْ وَأَنْتَ تَوَفَّاهَا، لَكَ مَمَاتُهَا وَمَحْيَاهَا، إِنْ أَحْيَيْتَهَا فَاحْفَظْهَا، وَإِنْ أَمَتَّهَا فَاغْفِرْ لَهَا، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ.)^([218])

(بـارالها! تو جـان مـرا آفـریدى، و تـو آن را دوبـاره پـس مى گیرى، مرگ و زندگى آن بدست تو است. الهى! اگر زنده اش نگهداشتى، از او محافظت کن، و اگر آن را میراندى، پس مورد آمرزش قرار ده. الهى! من از تو عافیت مى خواهم.)

زمانى که  رسول صلی الله علیه و آله و سلم مى‌خواست بخوابد، دست راستش را زیر گونه اش قرار مى داد و این دعا را سه بار مى خواندند:

(أَللَّهُمَّ قِنِيْ عَذَابَكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ.)^([219])

(الهى! روزى که بندگانت را حشر مى کنى، مرا از عذابت نجات ده.)

(بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ أَمُوْتُ وَأَحْيَا.)^([220])

(خـدایا! با نـام تـو مى میرم «مى خوابم» و با نـام تـو زنده مى شوم «بیدار مى شوم.»)

(سُبْحَانَ اللهِ (33 مرتبه) وَالْـحَمْدُ ِللهِ ( 33 مرتبه)وَاللهُ أکبر ( 34 مرتبه).)^([221])

(أَللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَرَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ، رَبَّنَا وَرَبَّ كُلِّ شَيْءٍ، فَالِقَ الْـحَبِّ وَالنَّوَى، وَمُنْزِلَ التَّوْرَاةِ وَاْلإِنْجِيْلِ وَالْفُرْقَانِ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَيْءٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهِ. أَللَّهُمَّ أَنْتَ اْلأَوَّلُ فَلَيْسَ قَبْلَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الآخِرُ فَلَيْسَ بَعْدَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الظَّاهِرُ فَلَيْسَ فَوْقَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الْبَاطِنُ فَلَيْسَ دُوْنَكَ شَيْءٌ، اِقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَأَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ.)^([222])

(الهى! پروردگار آسمان‌ها و زمین، و پروردگار عرش بزرگ، پروردگار ما و همه چیز، شکافندۀ دانه و هسته، و فرود آورندۀ تـورات و انجـیل و فـرقان، از شرّ هـر آنچـه که پیشانى اش در دست تو است به تو پناه مى برم. الهى! توئى اوّل، قبل از تو چیزى نیست. و توئى آخِر، بعد از تو چیزى نیست. تو آشکارى، و هیچ چیز آشکارتر از تو نیست. تو پنهانى، و هیچ چیز پنهان تر از تو نیست. الهى! وام‌هاى ما را ادا کن، و ما را از تنگدستى به غنا و توانگرى برسان.)

(اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنَا وَسَقَانَا، وَكَفَانَا، وَآوَانَا،فَكَمْ مِـمَّنْ لاَكَافِيَ لَهُ وَلاَ مُؤْوِيَ.)^([223])

(تمام ستایش ها خدائى راست که ما را خورانید و نوشانید، و تمام امور را کفایت کرد و به ما جاى پناه داد، براستى که چقدر از مردم هستند که هیچ گونه مددکار و پناه دهنده اى ندارند.)

(أَللَّهُمَّ عَالِـمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأَرْضِ، رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيْكَهِ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِيْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَشَرَكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِيْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ.)^([224])

(سوره هاى﴿الٓمٓ١ تَنزِيلُ ٱلۡكِتَٰبِ...﴾(سوره السَّجْدَة) و﴿تَبَٰرَكَ ٱلَّذِي بِيَدِهِ ٱلۡمُلۡكُ...﴾(سوره المُلک) را بخواند).^([225])

(أَللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِيْ إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِيْ إِلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِيْ إِلَيْكَ، وَأَلْـجَأْتُ ظَهْرِيْ إِلَيْكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ لاَ مَلْجَأَ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِيْ أَنْزَلْتَ وَبِنَبِيِّكَ الَّذِيْ أَرْسَلْتَ.)^([226])

(بار الها! جانم را به تو سپردم، و کار خود را به تو تفویض نمودم، و چهره ام را به سوى تو گرداندم، و به تو اتّکا کردم، در حالى که به نعمت هاى تو امیدوارم و از عذابت بیمناکم، به جز تو پناهگاهى و جاى نجاتى ندارم. الهى! به کتابى که تو نازل فرمودى، و پیامبرى که تو مبعوث کردى، ایمان آوردم.)

(19-2) اذکار هنگام بیدار شدن از خواب

(الْـحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَحْيَانا بَعْدَ مَا أمَاتَنَا وإلَيْهِ النُّشُورُ.)^([227])

(تمام ستایش ها از آنِ خدایى است که پس از میراندن، ما را زنده کرده است، و بازگشت به سوى اوست).

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الـمُـلْكُ ولَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيءٍ قَديْرٌ، سُبْحانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ للهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهِ، وَاللهُ أکبر، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ العَلِيِّ العَظِيمِ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِـي.)^([228])

(هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ» وجود ندارد، یکتاست و شریک ندارد، و پادشاهى و ستایش از آنِ اوست، و او بر هر چیز تواناست. الله پاک و منزّه است، و حمد از آنِ اوست، و هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ» وجود ندارد، و خدا بزرگترین است، و هیچ حول و قدرتى بجز از طرف خداى بلندمرتبه و بزرگ نیست. خدایا! مرا بیامرز.)

(اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَافَانِي فِي جَسَدِي وَرَدَّ عَلَيَّ رُوحِي، وأَذِنَ لِي بِذِكْرِهِ.)^([229])

(تمام ستایش ها مر خدایى راست که به جسمم سلامت بخشید، و روحم را به من بازگرداند، و به من اجازه ذکرش را داد.)

﴿إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ١٩٠ ٱلَّذِينَ يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمۡ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ رَبَّنَا مَا خَلَقۡتَ هَٰذَا بَٰطِلٗا سُبۡحَٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ١٩١ رَبَّنَآ إِنَّكَ مَن تُدۡخِلِ ٱلنَّارَ فَقَدۡ أَخۡزَيۡتَهُۥۖ وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٖ١٩٢ رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعۡنَا مُنَادِيٗا يُنَادِي لِلۡإِيمَٰنِ أَنۡ ءَامِنُواْ بِرَبِّكُمۡ فَ‍َٔامَنَّاۚ رَبَّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرۡ عَنَّا سَيِّ‍َٔاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ ٱلۡأَبۡرَارِ١٩٣ رَبَّنَا وَءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخۡزِنَا يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ إِنَّكَ لَا تُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ١٩٤ فَٱسۡتَجَابَ لَهُمۡ رَبُّهُمۡ أَنِّي لَآ أُضِيعُ عَمَلَ عَٰمِلٖ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰۖ بَعۡضُكُم مِّنۢ بَعۡضٖۖ فَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخۡرِجُواْ مِن دِيَٰرِهِمۡ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَٰتَلُواْ وَقُتِلُواْ لَأُكَفِّرَنَّ عَنۡهُمۡ سَيِّ‍َٔاتِهِمۡ وَلَأُدۡخِلَنَّهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ ثَوَابٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ عِندَهُۥ حُسۡنُ ٱلثَّوَابِ١٩٥ لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فِي ٱلۡبِلَٰدِ١٩٦ مَتَٰعٞ قَلِيلٞ ثُمَّ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ١٩٧ لَٰكِنِ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ رَبَّهُمۡ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا نُزُلٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۗ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لِّلۡأَبۡرَارِ١٩٨ وَإِنَّ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَمَن يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُمۡ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِمۡ خَٰشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشۡتَرُونَ بِ‍َٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ١٩٩ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱصۡبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَٱتَّقُواْٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ٢٠٠﴾[آل عمران: 190-200].

(مسلماً در آفرینش آسمان‌ها و زمین، و پشت سر هم آمدن شب و روز، نشانه‌ها و دلائلى براى خردمندان است، کسانى که ایستاده و نشسته و بر پهـلوهاى شان افتـاده، خـدا را یاد مى کنند و دربارۀ آفرینش آسمان‌ها و زمین مى‌اندیشند «و به زبان حال و قال مى گویند:» پروردگارا! این را بیهوده وعبث نیافریده اى. تو منزّه و پاکى، پس ما را از عذاب آتش محفوظ دار. پروردگارا! بى گمان تـو هر که را به آتش در آرى، براستى خـوار و زبـونش کرده اى، و ستمکاران را یاورى نیست. پروردگارا! ما از منادى -پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم - شنیدیم که -مردم را- به ایمان بـه پروردگارشان مى‌خواند، وما ایمان آوردیم. پروردگارا! گناهان ما را بیامرز، و بدی‌هایمان را بپوشان، و ما را با نیکان بمیران. پروردگارا! آنچه را که با پیغمبران خود به ما وعده داده اى، به ما عطا کن، و در روز رستاخیز ما را خوار و زبون مگردان، بى‌گمان تو خلاف وعده نخواهى کرد. پس پروردگارشان دعاى ایشان را پذیرفت، و پاسخشان داد که من عمل هیچ صاحب عملى از شما را که انجام گرفته باشد، خواه زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد. بعضى از شما از بعض دیگر تولد شده اید. «و همگى هم نوع و هم جنس مى باشید» آنان که هجرت کردند، و از خانه هاى خود رانده شدند و در راه من اذیت و آزار کشیدند و جنگیدند و کشته شدند، به یقین گناهانشـان را مى بـخشم، و در بهشتـى جاى مى دهم که از زیر «درختان» آن، نهرها در جریان است، این پاداش از سوى خداست، و پاداش نیکو تنها نزد خـداست. رفت و آمد کافران در شهرها، تو را نفریبد. «این» متاع ناچیزى است، سپس جایگاهشان دوزخ است، و چه بد جایگاهى است، ولى آن‌هایى که از پروردگارشان مى ترسند، بهشت از آنِ ایشان است که در زیر «درختان» آن نهرها جارى است، و جاودانه در آن مى مانند، این پاداشى از جانب خدا است. و آنچه در نزد خداست براى نیکان بهتر است. برخى از اهل کتاب هستند که به خدا و بدانچه بر شما نازل شده و بدانچه بر خود آنان نازل گردیده ایمان دارند، در برابر خدا فروتن بوده، آن‌ها هرگز آیات خدا را به بهاى ناچیز «دنیا» نمى فروشند، پاداش ایشان در نزد پروردگارشان است، خداوند به سرعت حساب بندگان را رسیدگى مى‌کند، اى مؤمنان! شکیبائى ورزید، و استقامت و پایدارى کنید، و مراقبت به عمل آورید، و از خدا بترسید تا اینکه رستگار شوید.)^[230]

(19-3) اعمال پس از دیدن رؤیا یا خوابِ بد

پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند: (الرُّؤْيَا مِنَ اللَّهِ وَالْحُلْمُ مِنَ الشَّيْطَانِ فَإِذَا حَلَمَ أَحَدُكُمْ حُلْمًا يَكْرَهُهُ، فَلْيَنْفُثْ عَنْ يَسَارِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ إِذَا اسْتَيْقَظَ، وَلْيَتَعَوَّذْ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّهَا، فَإِنَّهَا لَنْ تَضُرَّهُ.)

(خواب خوب از طرف خداست و خواب بد و پریشان از طرف شیطان است. پس هرگاه کسی از شما خواب بد و پریشانی دید که از آن بدش آمد، هرگاه بیدار شد، سه بار به طرف چپ خود فوت کند «فوتى که با کمى رطوبت آب دهان همراه باشد» و از شرّ آنچه که دیده است به الله پناه ببرد که در این حالت ضرری متوجه اش نمی شود.)

(وَلاَ يُخْبِرْ بِها أَحَداً. فإِنْ رَأَى رُؤيا حَسَنَةً فَلْيَبَشِرْ وَلاَ يُخْبِرْ بِهَا إِلاَّ مِنْ يُحِبُّ.)

(در مورد خواب بدش با کسى صحبت نکند. و هرگاه خواب خوب دید، شاد شود و جز به کسی که دوستش دارد خبر ندهد.)

(وَلْيَسْتَعِذْ باللَّه مِنَ الشَّيْطانِ ثَلاثاً، وَلْيَتَحَوَّلْ عَنْ جَنْبِهِ الَّذِي كانَ عَلَيْهِ.)^([231])

( و سه بار به خداوند از شیطان پناه ببرد و پهلوى خود را از حالتی که بر آن تکیه دارد، جابجا کند.)

 

20-اذکار مسافرت

(20-1)دعاى سوار شدن بر مرکب

بِسْمِ اللهِ، اَلْـحَمْدُ ِللهِ﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا كُنَّا لَهُۥ مُقۡرِنِينَ١٣ وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ١٤﴾[الزخرف: 13-14](اَلْـحَمْدُ ِللهِ، اَلْـحَمْدُ للهِ، اَلْـحَمْدُ ِللهِ، اللهُ أکبر، اللهُ أکبر، اللهُ أکبر)^([232]).

(به نام الله! حمد از آنِ الله است،«پاک است آن ذاتى که این مرکب را در اختیار ما قرار داد در حالى که ما نمى‌توانستیم آن را مسخّر گردانیم، همانا بازگشت ما به سوى پروردگار است»، آنگاه سه بار الْـحَمْدُ لله، و سه بار اللهُ أکبر خوانده شود.)

(20-2)دعاى سفر

اللهُ أکبر، اللهُ أکبر، اللهُ أکبر﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا كُنَّا لَهُۥ مُقۡرِنِينَ١٣ وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ﴾. (أَللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ فِيْ سَفَرِنَا هَذَا الْبِرَّ وَالتَّقْوَى، وَمِنَ الْعَمَلِ مَا تَرْضَى، اللَّهُمَّ هَوِّنْ عَلَيْنَا سَفَرَنَا هَذَا وَاطْوِ عَنَّا بُعْدَهُ، أَللَّهُمَّ أَنْتَ الصَّاحِبُ فِيْ السَّفَرِ، وَالـْخَلِيْفَةُ فِيْ اْلأَهْلِ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ وَعَثَاءِ السَّفَرِ، وَكَآبَةِ الْـمَنْظَرِ، وَسُوْءِ الْـمُنْقَلَبِ فِيْ الْـمَالِ وَاْلأَهْلِ.)^([233])

(الله أکبر، الله أکبر، الله أکبر«پاک است آن ذاتى که این مرکب را در اختیار ما قرار داد در حالى که ما نمى‌توانستیم آن را مسخّر گردانیم.»الهى! ما در این سفر خواهان نیکى و تقوى و عملى هستیم که باعث خشنودى تو باشد. بار الها! این سفر را براى ما آسان بگردان و دورى راه را براى ما نزدیککن. اى الله! تویى همراه ما در این سفر، و تو جانشین ما در خانواده هستى. بار الها! از مشقت‌هاى سفر، و دیدن مناظر غم انگیز، و تحوّل ناگوار در مال و خانواده به تو پناه مى برم).

وهنگام بازگشت از سفر، علاوه بر دعاى فوق، کلمات زیر را بر آن بیفزاید:(آيِبُوْنَ، تَائِبُوْنَ، عَابِدُوْنَ، لِرَبِّنَا حَامِدُوْنَ.)^([234])

(ما توبه کنان، عبادت کنان، و ستایش کنان براى پروردگارمان، در حال بازگشت هستیم.)

(20-3) دعاى ورود به روستا یا شهر

(أَللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَمَا أَظْلَلْنَ، وَرَبَّ اْلأَرْضِيْنَ السَّبْعِ وَمَا أَقْلَلْنَ، وَرَبَّ الشَيَاطِيْنِ وَمَا أَضْلَلْنَ، وَرَبَّ الرِّيَاحِ وَمَا ذَرَيْنَ. أَسْأَلُكَ خَيْرَ هَذِهِ الْقَرْيَةِ وَخَيْرَ أَهْلِهَا، وَخَيْرَ مَا فِيْهَا، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا، وَشَرِّ أَهْلِهَا، وَشَرِّ مَا فِيْهَا.)^([235])

(بار الها! اى پروردگار هفت آسمان و آنچه زیر آن‌ها قرار دارد، اى پروردگار زمین هاى هفت گانه و آنچه بر روى آن‌ها قرار دارد، و اى پروردگارِ شیطان‌ها و آنچه که آن‌ها گمراه کرده اند، و اى پروردگار بادها و آنچه که آن‌ها به حرکت در مى آورند، من از تو خیر این آبادى، و خیر ساکنان، و خیر آنچه در آن هست را مسألت مى نمایم، و از بدى آن، و بدى ساکنان آن، و بدى آنچه در آن قرار دارد، به تو پناه مى برم).

(20-4)دعاى مسافر براى مقیم

(أَسْتَوْدِعُكُمُ اللهَ الَّذِيْ لاَ تَضِيْعُ وَدَائِعُهُ.)^([236])

(من شما را به خدایى مى سپارم که امانتهایش ضایع نمى‌شود.)

(20-5)دعاى مقیم براى مسافر

(أَسْتَوْدِعُ اللهَ دِيْنَكَ، وَأَمَانَتَكَ، وَخَوَاتِيْمَ عَمَلِكَ.)^([237])

(من دین و امانت و خاتمۀ کارهایت را به الله مى سپارم.)

(زَوَّدَكَ اللهُ التَّقْوَى، وَغَفَرَ ذَنْبَكَ، وَيَسَّرَ لَكَ الـْخَيْرَ حَيْثُ مَا كُنْتَ.)^([238])

(خداوند، تقوى نصیب شما گرداند، گناهانت را ببخشاید، و هر جا که هستید خیر را براى شما میسّر گرداند.)

(20-6)تکبیر و تسبیح در مسافرت

جابر رضی الله عنه روایت نموده: (كُنَّا إِذَا صَعَدْنَا كَبَّرْنَا، وَإِذَا نَزَلْنَا سَبَّحْنَا.)^([239])

(ما زمانى که از ارتفاعى، بالا مى رفتیم، تکبیر مى گفتم و هنگامى که از آن پایین مى آمدیم سبحان الله مى گفتیم.)

(20-7)دعاى مسافر در هنگام سحر

(سَمَّعَ سَامِعٌ بِحَمْدِ اللهِ، وَحُسْنِ بَلاَئِهِ عَلَيْنَا. رَبَّنَا صَاحِبْنَا، وَأَفْضِلْ عَلَيْنَا عَائِذاً بِاللهِ مِنَ النَّارِ.)^([240])

(باشد که شاهدى، حمد و ستایش خدا را بشنود و بر خوبى نعمت هایش بر ما گواهى دهد.اى پروردگار ما! تو همراه ما باش، و به ما احسان کن، در حالى که از آتش دوزخ به تو پناه مى برم.)

(20-8)دعاى مسافر در هنگام توقفش

(أَعُوْذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ)^([241])

(از شرّ آنچه خداوند آفریده است، به کلمات کامل «یعنی؛ کلام کامل و بی نقص»^([242]) خداوند او پناه مى برم.)

(20-9)ذکر باز گشت از سفر

هنگام بازگشت از سفر، بر هر ارتفاعى سه بار «الله أکبر»گفته شود. سپس دعاى زیر را خوانده شود:

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، آيِبُوْنَ، تَائِبُوْنَ، عَابِدُوْنَ، لِرَبِّنَا حَامِدُوْنَ، صَدَقَ اللهُ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ اْلأَحْزَابَ وَحْدَهُ.)^([243])

(بجز الله معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد، یگانه است، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش مخصوص اوست، و او بر هر چیز توانا است، توبه کنان، عبادت کنان و حمدگویان براى پروردگارمان، باز مى گردیم، خداوند وعده اش را تحقق بخشید، بند ه اش را یاری بخشید و به تنهایى گروه ها را شکست داد.)

 

21-اذکار عیادت مریض

(21-1)دعا براى مریض هنگام عیادتش

(لاَ بَأْسَ طَهُوْرٌ إِنْ شَاءَ اللهُ.)^([244])

(هیچ باکى نیست، این بیمارى به خواست خداوند، پاککننده«ی گناهان» است.)

(أَسْأَلُ اللهَ الْعَظِيْمَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ أَنْ يَشْفِيَكَ.)

(هفت بار بخواند.)^([245])

(از خداوند عظیم، پروردگار عرش بزرگ، مى خواهم که تو را شفا دهد.)

(21-2) فضیلت عیادت مریض

قال  رسول الله صلی الله علیه و سلم :(إِذَا عَادَ الرَّجُلُ أَخَاهُ الـمُسْلِمَ مَشَى فِي خِرَافَةِ الـجَنَّةِ حَتَّى يَجْلِسَ فَإذَا جَلَسَ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ، فَإِنْ كَانَ غُدْوَةً صَلَّى عَلَيْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ حَتَّى يُمْسِيَ، وَإِنْ كَانَ مَسَاءً صَلَّى عَلَيْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ حَتَّى يُصْبِحَ.)^([246])

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرموده  ند: (هرگاه مردى به عیادت برادر (و خواهر) مسلمانش برود، تا وقتى که آنجا مى رود و مى نشیند، در میان میوه هاى چیده شدۀ بهشت، قدم بر مى دارد، پس زمانى که آنجا نشست، رحمت او را فرا مى گیرد، و اگر هنگام صبح به عیادت برود، هفتاد هزار ملائکه تا شب بر او درودمى فرستند، و اگر شب به عیادت برود، هفتاد هزار ملائکه تا صبح بر او درود مى فرستند.)

(21-3) دعاى مریض در حالت نا امیدی

(أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ وَارْحَمْنِيْ وَأَلْـحِقْنِيْ بِالرَّفِيْقِ اْلأَعْلَى.)^([247])

(بار الها! مرا ببخش، و بر من رحم کن، و مرا به رفیق أعلى «یعنى  رسول الله صلی الله علیه و سلم ،پیامبران علیهم السلام، ملائکه و بندگان صالح» ملحق ساز.)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  هنگام مرگ دست هایش را در آب فرو می برد و صورتش را با آن‌ها مسح می کرد و مى فرمود:

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ إِنَّ لِلْمَوْتِ لَسَكَرَاتٍ.)^([248])

(هیچ معبودى بجز الله «بر حقّ» وجود ندارد، همانا مرگ داراى سختى و دشوارى است.)

وهمچنین این دعا را مى خواندند: (لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ أکبر، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ.)^([249])

ترجمه اش در ذکر شمارۀ (18-1) بیان شده است.

 

22-اذکار سختی و بلا و ترس

(22-1)دعا به هنگام غم و اندوه

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْـهَمِّ وَالْـحَزَنِ، وَالْعَجْزِ وَالْكَسَلِ، وَالْبُخْلِوَالـْجُبْنِ، وَضَلَعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ.)^([250])

(بارالها! من از غم و اندوه، و ناتوانى و سستى، بخل و ترس، سنگینى وام، غلبۀ مردان، به تو پناه مى برم.)

(22-2) دعا به هنگام مشقت

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ الْعَظِيْمُ الْـحَلِيْمُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَوَاتِ وَرَبُّ اْلأَرْضِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيْمُ.)

( رسول صلی الله علیه و آله و سلم این دعا را بسیار مى خواندند.)^([251])

(هیچ معبودى بجز خداى بزرگ و بردبار «بر حقّ» وجود ندارد. هیچ معبودى جز الله که پروردگار عرش بزرگ است،«بر حقّ» وجود ندارد. هیچ معبودى به جز الله که پروردگار آسمان ها و زمین و عرش گرامى است، «بر حقّ» وجود ندارد.)

(أَللَّهُمَّ رَحْمَتَكَ أَرْجُو فَلاَ تَكِلْنِيْ إِلَى نَفْسِيْ طَرْفَةَ عَيْنٍ، وَأَصْلِحْ لِيْ شَأْنِيْ كُلَّهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ.)^([252])

(اى الله! به رحمت تو امیدوارم، مرا به اندازۀیک چشم به هم زدن به حال خودم وامگذار، و تمام امورم را اصلاح کن، بجز تو معبود دیگرى وجود ندارد.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّيْ كُنْتُ مِنَ الظَّالِـمِيْنَ.)^([253])

(هیچ معبودى به جز تو «بر حقّ» وجود ندارد، پاک و منزّه هستى و من از زمرۀ ستمکاران بودم.)

(اللهُ اللهُ رَبِّيْ لاَ أُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً.)^([254])

(الله، الله پروردگار من است و هیچ چیزى را براى او شریک قرار نمى دهم.)

(22-3)دعا ىه نگام روبرو شدن بادشمن یا صاحب قدرت

(أَللَّهُمَّ أَنْتَ عَضُدِيْ، وَأَنْتَ نَصِيْرِيْ، بِكَ أَجُوْلُ، وَبِكَ أَصُوْلُ، وَبِكَ أُقَاتِلُ.)^([255])

(الهى! تو یار و مددکار من هستى، به کمک تو تاخت و تاز مى نمایم، و به کمک تو (بر دشمنان) حمله مى کنم، و با مدد تو مى جنگم.)

(حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيْلُ.)^([256])

(الله براى ما کافى است، و بهترین کارساز است.)

(22-4)دعا علیه دشمن

(أَللَّهُمَّ مُنْزِلَ الْكِتَابِ، سَرِيْعَ الْحِسَابِ، اِهْزِمِ الأَحْزَابَ، أَللَّهُمَّ اهْزِمْهُمْ وَزَلْزِلهُمْ.) ^([257])

(پروردگار! اى فرودآورندۀکتاب، و اى سریع الحساب! دشمنان را شکست بده. الهى! آن‌ها را شکست بده و متزلزل بگردان.)

(22-5)دعاى ترس  از  گروهی

(أَللَّهُمَّ اكْفِنِيْهِمْ بِمَا شِئْتَ.)^([258])

(اى الله! تو در برابر دشمنان به هر طریق که مى خواهى، مرا کفایت فرما.)

(22-6)دعا براى انجام کار مشکل

(أَللَّهُمَّ لاَ سَهْلَ إِلاَّ مَا جَعَلْتَهُ سَهْلاً وَأَنْتَ تَجْعَلُ الْـحَزْنَ إِذَا شِئْتَ سَهْلاً.)^([259])

(الهى! انجام هیچ کارى آسان نیست مگر آن را تو آسان بگردانى و توئى که هرگاه بخواهى، مشکل را آسان مى گردانى.)

(22-7)دعاى هنگام حادثۀ ناگوار و  یا شکست در کار

(قَدَّرَ اللهُ وَمَا شَاءَ فَعَلَ.)^([260])

(همان پیش آمد که تقدیر الله بود، هر چه الله بخواهد، همان مى شود.)

(22-8)دعاى هنگام خشم

(أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ.)^([261])

(از شیطان رانده شده به الله پناه مى برم.)

(22-9)دعاى دیدن شخص بلا دیده

(اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ عَافَانِيْ مِمَّا ابْتَلاَكَ بِهِ وَفَضَّلَنِيْ عَلَى كَثِيْرٍ مِمَّنْ خَلَقَ تَفْضِيْلاً.)^([262])

(ستایش خدایى را که مرا از آنچه تو را بدان مبتلا ساخته، عافیت بخشیده و بر بسیارى از مخلوقات، برترى داده است.)

(22-10)دعاى تعجّب و امور خوشحال کننده

(سُبْحَانَ الله!)^([263])

(الله، پاک و منزّه است.)

(اللهُ أکبر.)^([264])

(الله بزرگترین است.)

(22-11) عمل و ذکر موقع دریافت خبر خوشحال کننده

(كَانَ النَّبِيُّ صلی الله علیه و آله و سلم إِذَا أَتَاهُ أَمْرٌ يَسُرُّهُ أَوْ يُسَرُّ بِهِ خَرَّ سَاجِداً شُكْرَاً لِلَّهِتَبَارَكَ وَتَعَالَى.)^([265])

(هنـگامى که براى  رسول صلی الله علیه و آله و سلم خبـر خوشحال کننده‌اى مى رسید، یا کارى باعث خوشحالى او مى شد، براى اداى شکر خدا به سجده مى افتاد.)

(22-12)دعای موقع احساس درد

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: دستت را بر جایى که درد احساس مى شود بگذار، و سه بار (بِسْمِ اللهِ) بگو: سپس هفت بار بگو: (أَعُوْذُ بِاللهِ وَقُدْرَتِهِ مِنْ شَرِّ مَا أَجِدُ وَأُحَاذِرُ.)^([266])

(من بـه خـدا و قدرتش پناه مى برم از شرّ آنچه به آن دچار مى شوم و از آن بیم دارم و مى ترسم).

(22-13) دعاى کسى که ازچشم زخم خود به دیگران بترسد

(إِذَا رَأَى أَحَدُكُمْ مِنْ أَخِيهِ، أَوْ مِنْ نَفْسِهِ، أَوْ مِنْ مَالِهِ مَا يُعْجِبُهُ (فَلْيَدْعُلَهُ بِالبَرَكَةِ) فَإِنَّ الْعَيْنَ حَقٌّ.)^([267])

(زمانى که یکى از شما از برادر، یا خودش، یا از مالش، خوشش آمد، پس براى آن، دعاى برکت نماید؛ چرا که چشم زخم، حقیقت دارد.)

(22-14)دعای موقع ترسیدن

(لاَ إِلَهَ إلاَّ اللهُ.)^([268])

(هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ» وجود ندارد.)

(22-15) دعاى انسان مصیبت زده

(إِنَّا ِللهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُوْنَ، أَللَّهُمَّ أجُرْنِيْ فِيْ مُصِيْبَتِيْ وَاَخْلِفْ لِيْ خَيْراً مِنْهَا.)^([269])

(بدون تردید ما از آنِ الله هستیم و بازگشت همۀما بسوى اوست. الهى! مرا در مقابل مصیبت، پاداش ده، و در عوض آن، چیز بهترى به من عنایت فرما.)

 

23-اذکار وسوسه

(23-1)دعاى موقع وسوسه در ایمان

طبق سفارش رسول عظیم الشأن صلی الله علیه و آله و سلم :

(فَلْيَسْتَعِذْ باللّه وَلْيَنْتَهِ.)^([270])

(به الله پناه ببرد و آنچه را که در آن به شک افتاده، رها کند.)

و بگوید:(آمَنْتُ بِاللهِ وَرُسُلِهِ.)^([271])

(به الله و فرستادگانش ایمان آوردم.)

(23-2) دعاىوسوسهدرنمازوقرائتقرآن

(أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ.)^([272])

(من از شیطان رانده شده به الله پناه مى برم.)

این دعا گفته شود و سه بار به سمت چپ تف (فوت همراه با کمى از آب دهان) شود.

(23-3) اعمال بعد از انجام گناه

 رسول الله صلی الله علیه و سلم مى فرماید: (مَا مِنْ عَبْدٍ يُذْنِبُ ذَنْبَاً فَيُحْسِنُ الطُّهُوَر، ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ، ثُمَّ يَسْتَغْفِرُ اللهَ إِلاَّ غَفَرَ اللهُ لَهُ.)^([273])

(هر بنده اى که مرتکب گناهى شد، سپس خوب وضو گرفت و دو رکعت نماز خواند و از خدا طلب آمرزش نمود، قطعاً خداوند او را مى بخشد.)

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم مى‌فرماید: (مَنْقَالَ:سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ حُطَّتْ خَطَايَاهُ وَلَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ.)^([274])

(هرکس روزانه صد بار «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ» بگوید، گناهانش بخشیده مى شوند اگر چه به اندازۀکف دریا باشند.)

همچنین مى فرماید: هرکس دعاى زیر را بخواند، خداوند گناهانش را مى آمرزد، اگر چه از میدان جهاد گریخته باشد: (أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ الَّذِيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْـحَيُّ الْقَيُّوْمُ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ.)^([275])

(من از خداى بزرگى که هیچ معبودى بجز او «بر حقّ» وجود ندارد و زنده و پاینده است، آمرزش مى خواهم و به سوى او توبه مى کنم.)

(23-4)دعاى طرد شیطان و وسوسه هایش

(أعوذُ بِاللهِ مِنِ الشِّیطانِ الرَّجیم.)^([276])

(به خداوند بزرگ از (وسوسه های) شیطان رانده شده پناه می‌برم.)^([277])

(23-5)دعای دفعِ مکر شیاطین

(أَعُوْذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ الَّتِيْ لاَ يُجَاوِزُهُنَّ بِرٌّ وَلاَ فَاجِرٌ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ، وَبَرَأَ وَذَرَأَ، وَمِنْ شَرِّ مَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ، وَمِنْ شَرِّ مَا يَعْرُجُ فِيْهَا، وَمِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ فِيْ اْلأَرْضِ، وَمِنْ شَرِّ مَا يَخْرُجُ مِنْهَا، وَمِنْ شَرِّ فِتَنِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ، وَمِنْ شَرِّ كُلِّ طَارِقٍ إِلاَّ طَارِقاً يَطْرُقُ بِخَيْرٍ يَا رَحْمنُ.)^([278])

(از شرّ آنچه که خدا آفریده و زیاد کرده است، و از شرّ آنچه از آسمان فرو مى فرستد، و از شر آنچه به آسمان صعود مى کند، و از شر فتنه هاى شب و روز، و از شرّ هر وارد شونده اى در شب مگر اینکه به خیر و نیکى وارد شود، اى پروردگار مهربان! به کلمات کامل تو «یعنی؛ کلام بی‌نقص و کامل تو»که هیچ نیکوکار و بدکارى نمى‌تواند از آن‌ها تجاوز کند، پناه مى برم.)

 

24-اذکار باد و باران

(24-1)دعاى هنگام وزیدن باد

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا.)^([279])

(بار الها! من از تو خیر این باد را مى خواهم، و از شرّ آن به تو پناه مى برم.)

(أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَخَيْرَ مَا فِيْهَا، وَخَيْرَ مَا أُرْسِلَتْ بِهِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَشَرِّ مَا فِيْهَا، وَشَرِّ مَا أُرْسِلَتْ بِهِ.)^([280])

(الهى! من از تو خیر این باد، و خیر آنچه را که در آن قرار دارد، و خیر آنچه را که این باد براى آن فرستاده شده است، مسألت مى نمایم، و از شرّ این باد، و شرّ آنچه در آن قرار دارد، و شرّ آنچه براى آن فرستاده شده است، به تو پناه مى برم.)

(24-2)دعاى طلب باران

(أَللَّهُمَّ أَغِثْنَا، أَللَّهُمَّ أَغِثْنَا، أَللَّهُمَّ أَغِثْنَا(^([281])

(بار الها! بر ما باران ببار، بر ما باران ببار، بر ما باران ببار).

(24-3)دعاى هنگام باریدن باران

(أَللَّهُمَّ صَيِّباً نَافِعاً.)^([282])

(بار الها! باران بسیار و سودمند نازل فرما.)

 

 

(24-4)ذکر پس از باریدن باران

(مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللهِ وَرَحْمَتِهِ.)^([283])

(به فضل و رحمت الله بر ما باران نازل شد.)

(24-5)دعا هنگام باران زیاد

(أَللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلاَ عَلَيْنَا، أَللَّهُمَّ عَلَى اْلآكَامِ وَالظِّرَابِ، وَبُطُوْنِ اْلأَوْدِيَةِ، وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ.)^([284])

(بار الها! باران را به اطراف ما بباران، نه بر ما، اى الله! باران را بر روى تپه ها و کوهها، و درّه ها و محل روئیدن درختان بباران.)

 

25-اذکارعطسه و خمیازه

(25-1)دعاى عطسه و آداب آن

هرگاه یکى از شماعطسه زد، بگوید:(اَلْـحَمْدُلِله)،وبرادر یا دوستى که آن را مى شنود، بگوید: (يَرْحَمُكَ اللهُ)، واو در جوابش بگوید:(يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُبَالَكُمْ).^([285])(خدا تو را هدایت کند واصلاح نماید.) ^([286])

(25-2)جواب کافرى که عطسه زند و خدا را ستایش کند

(يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ.)^([287])

(خدا تو را هدایت کند واصلاح نماید.)

(25-3)رد کردن خیمازه

ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده است: (عَنْ النَّبِيِّ صلی الله علیه و آله و سلم قَالَ: التَّثَاؤُبُ مِنْ الشَّيْطَانِ فَإِذَا تَثَاءَبَ أَحَدُكُمْ فَلْيَرُدَّهُ مَا اسْتَطَاعَ.)^([288])

( رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: خمیازه از شیطان است؛ لذا هرگاه دچار خمیازه شدید، تا جایی که می توانید از آن جلوگیری کنید و آن را دور کنید.)

 

26-اذکار توبه و کفارۀ گناهان

(26-1)دعاى مجلس

ابن عمرب مى گوید:  رسول صلی الله علیه و آله و سلم قبل از اینکه از مجلس برخیزد، آنطور که مردم مى شمردند، صد بار این دعا را مى خواند:

(رَبِّ اغْفِرْ لِيْ وَتُبْ عَلَيَّ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الْغَفُوْرُ.)^([289])

(الهى! مرا بیامرز و توبه ام را بپذیر؛ زیرا که تو بسیار توبه پذیر و بخشاینده اى.)

(26-2)دعاى کفارۀ مجلس

(سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ.)^([290]) (سه مرتبه)

(خدایا! تو پاک و منزّهى، تو را ستایش مى کنم، و گواهى مى دهم که بجز تو، معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد و از تو آمرزش مى خواهم و بسوى تو توبه مى کنم.)

(26-3)توبه و  إستغفار

خداوند متعال می فرمایند:﴿وَٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِۚ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٞ وَدُودٞ٩٠﴾[هود: 90]«‏از پروردگارتان آمرزش (گناهان خود را) بخواهید و بعد (از هر گناه و لغزشیکه در زندگی مرتکب می‌شوید پشیمان شوید و) به سوی او برگردید. بیگمان پروردگار من بسیار مهربان (در حق بندگان پشیمان و) دوستدار (مؤمنان توبه‌کار) است.‏»^([291])

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم مى فرماید: (وَاللهِ إِنِّي لَأَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ فِي اليَوْمِ أَكْثَرَ مِنْ سَبْعِينَ مَرَّةٍ.)^([292])

(بخدا سوگند، من روزانه بیشتر از هفتاد بار از خدا طلب مغفرت مى کنم، و به سوى او توبه مى نمایم.)

ونیزفرمودند: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ تُوبُوا إِلَى اللهِ فَإِنِّي أَتُوبُ فِي الْيَوْمِ إِلَيْهِ مِائَةُ مَرَّةً.)^([293])

(اى مردم! به سوى خدا باز گردید (توبه کنید) چرا که من روزانه صد بار توبه مى کنم.)

همچنین مى فرماید: هرکس دعاى زیر را بخواند، خداوند گناهانش را مى آمرزد، اگر چه از میدان جهاد گریخته باشد: (أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ الَّذِيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْـحَيُّ الْقَيُّوْمُ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ.)^([294])

(من از خداى بزرگى که هیچ معبودى بجز او «بر حقّ» وجود ندارد و زنده و پاینده است، آمرزش مى خواهم و به سوى او توبه مى کنم.)

و رسول صلی الله علیه و آله و سلم مى فرماید: (أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الرَّبُّ مِنَ الْعَبْدِ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ الآخِرِ فَإِنْ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ مِمَّنْ يَذْكُرُ اللهَ فِي تِلْكَ السَّاعَةِ فَكُنْ.)^([295])

(پروردگار، در بـخـش پایانى شـب، از هر زمانِ دیگر به بنده اش نزدیک تر است، اگر مى توانى از کسانى باش که در آن وقت، مشغول ذکر خدایند.)

و  رسول صلی الله علیه و آله و سلم مى فرماید: (أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَكْثِرُوا الدُّعَاءَ.)^([296])

(نزدیک ترین حالت بنده به پروردگارش، هنگام سجده است، پس (در آن حالت) بسیار دعا کنید.)

وهمچنینفرمودند: (إِنَّهُ لَيُغَانُ عَلَى قَلْبِي وَإِنِّي لأَسْتَغْفِرُ اللهَ فِي الْيَوْمِ مِائَةَ مَرَّةٍ.)^([297])

(فراموشى دلم را فرا مى گیرد، لذا روزانه صد بار از خداوند آمرزش مى طلبم.)

 

27-اذکار فتنه و چشم زخمی و بدیُمنی

(27-1)اعمال نجات  ازشرّ دجّال

(مَنْ حَفِظَ عَشْرَ آيَاتٍ مِنْ أَوَّلِ سُورَةِ الْكَهْفِ عُصِمَ مِنَ الدَّجَال.)^([298])

(وَالاسْتِعَاذَةُ بِاللهِ مِنْ فِتْنَتِهِ عَقِبَ التَّشَهُّدِ الأَخِيرِ مِنْ كُلِّ صَلاَةٍ.)^([299])

(هرکس ده آیۀ اوّل سورۀکهف را حفظ کند از فتنۀدجّال محفوظ مى ماند)، و همچنین (پناه بردن به الله از فتنۀ دجّال در تشهّد اخیر هر نماز، باعث حفاظت از شرّ دجّال مى شود.)

(27-2)دعاى بد فالى

(أَللَّهُمَّ لاَ طَيْرَ إِلاَّ طَيْرُكَ، وَلاَخَيْرَ إِلاَّ خَيْرُكَ، وَلاَ إِلَهَ غَيْرُكَ.)^([300])

(الهى! هیچگونه بدفالى اى وجود ندارد مگر آنچه تو بخواهى (فال بد زدن هیچ تأثیرى ندارد) و بجز خیر تو، هیچ چیزى وجود ندارد، و بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ» نیست.)

(27-3)دعاى چشم زخمی

(بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ يُؤْذِيكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَيْنِ حَاسِدٍ اللَّهُ يَشْفِيكَ بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ.)^[301]

(به نام خدا تو را رقیه و دعا می کنم از هر چیز که تو را می آزارد و از شرّ هر کس یا چشم هر حسود، خداوند تو را شفا دهد! به نام خدا برای تو دعا می کنم.)

«الْمُعَوِّذَتَيْنِ حِينَ تُمْسِى وَحِينَ تُصْبِحُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ تَكْفِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ.»^[302]

(خواندن معوّذتین در هرصبح وشب -سه بار- تو را از ضرر هرچیزی کفایت می کند.)

و «أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَهَامَّةٍ وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لَامَّةٍ.»^([303])

(از هر شیطان، حشرۀ گزنده و چشم شور به سخنان کامل خدا، پناه می‌برم.)

و هر کس اوّل هر شب یا اوّل صبح این دعا را سه بار بخواند به وی هیچ ضرری نمی رسد: (بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.)^[304] (به نام خداییکه با وجود نام مقدسش –که پناه هر کسی باشد،- هیچ ضرری در آسمان وزمین به وی نمی‌رسد.)

(إِذَا رَأَى أَحَدُكُمْ مِنْ أَخِيهِ، أَوْ مِنْ نَفْسِهِ، أَوْ مِنْ مَالِهِ مَا يُعْجِبُهُ (فَلْيَدْعُ لَهُ بِالبَرَكَةِ) فَإِنَّ الْعَيْنَ حَقٌّ.)^([305])

(زمانى که یکى از شما از برادر، یا خودش، یا از مالش، خوشش آمد، پس براى آن، دعاى برکت نماید، چرا که چشم زخم، حقیقت دارد.)

 

28-اذکار شنیدن صدای حیوانات

(28-1) دعاى هنگام شنیدن آواز خروس و صداى الاغ

(إِذَا سَمِعْتُمْ صِيَاحَ الدِّيكَةِ، فَاسْأَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنَّهَا رَأَتْ مَلَكَاً وَإِذَا سَمِعْتُمْ نَهِيْقَ الْحِمَارِ، فَتَعَوَّذُوا بِاللهِ مِنَ الشِّيْطَانِ فِإنَّهُ رَأَى شَيْطَانَاً.)^([306])

(هرگاه بانگ خروس را شنیدید، از الله فضلش را طلب کنید، زیرا او فرشته اى را دیده است، و هرگاه صداى الاغ را شنیدید، از شیطان به الله پناه ببرید؛ زیرا الاغ، شیطان را دیده است.)

(28-2)دعا هنگام شنیدن پارس سگ ها در شب

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم مى فرماید: (إِذَا سَمِعْتُمْ نُبَاحَ الْكِلاَبِ وَنَهِيْقَ الْـحَمِيرِ بِاللَّيْلِ فَتَعَوَّذُوا بِاللهِ فَإِنَّهُنَّ يَرَيْنَ مَا لاَ تَرَوْنَ.)^([307])

(هرگاه صداى پارس کردن سگ ها و عرعر الاغ را در شب شنیدید از آن‌ها به الله پناه ببرید؛ زیرا آن‌ها چیزهایى را مى بینند که شما نمى بینید.)

 

29-اذکار ابطال سحر و دوری از جن و شیاطین

(29-1)راه‌های پیشگیری از شرّ جن  و سحرشدن

قرائت سوره هایآیة الکرسی و معوّذَتین و بقره هرشب موجب طرد جنّیان و شیاطین می گردد: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: (إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ فَاقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ) حَتَّى تَخْتِمَ الْآيَةَ فَإِنَّكَ لَنْ يَزَالَ عَلَيْكَ مِنْ اللَّهِ حَافِظٌ وَلَا يَقْرَبَنَّكَ شَيْطَانٌ حَتَّى تُصْبِحَ.)^[308]

(اگر هنگام خوابیدن، آیة الکرسی را بخوانی، تمام شب، فرشتگان از تو حراست خواهند کرد و تا صبح، شیطان نزد تو نخواهد آمد.)

همچنین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْفِرُ مِنَ الْبَيْتِ الَّذِى تُقْرَأُ فِيهِ سُورَةُ الْبَقَرَةِ.)^[309]

(شیطان از خانه ای که در آن سورۀ بقره خوانده شود، فرار می کند.)

و فرمودند: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَالْمُعَوِّذَتَيْنِ حِينَ تُمْسِى وَحِينَ تُصْبِحُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ تَكْفِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ.»^[310]

(خواندن«سوره های» اخلاص و معوّذتین هر صبح وشب –سه بار- تو را از ضرر هرچیزی کفایت می کند.)

و همچنین اذان دادن و اقامه گفتن موجب دور کردن جنّیان و شیاطین می گردد.  رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ أَدْبَرَ الشَّيْطَانُ وَلَهُ ضُرَاطٌ حَتَّى لَا يَسْمَعَ التَّأْذِينَ فَإِذَا قَضَى النِّدَاءَ أَقْبَلَ حَتَّى إِذَا ثُوِّبَ بِالصَّلَاةِ أَدْبَرَ حَتَّى إِذَا قَضَى التَّثْوِيبَ أَقْبَلَ.»^[311]

(هنگامی که برای نماز، اذان داده می شود، شیطان فرار می کند و از عقب خود، هوا خارج می کند تا صدای اذان را نشنود. و بعد از اذان، برمی گردد. و باز، هنگام اقامه گفتن، فرار می کند.و دوباره، پس از اتمام آن، برمی گردد.)

و همچنین خواندن این دعاها هم در دورکردن جنّیان و شیاطین سودمند است و  رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ الَّتِي لَا يُجَاوِزُهُنَّ بَرٌّ وَلَا فَاجِرٌ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَذَرَأَ وَبَرَأَ وَمِنْ شَرِّ مَا يَنْزِلُ مِنْ السَّمَاءِ وَمِنْ شَرِّ مَا يَعْرُجُ فِيهَا وَمِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ فِي الْأَرْضِ وَمِنْ شَرِّ مَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمِنْ شَرِّ فِتَنِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمِنْ شَرِّ كُلِّ طَارِقٍ إِلَّا طَارِقًا يَطْرُقُ بِخَيْرٍ يَا رَحْمَنُ.)^[312]

(از شرّ آنچه که خدا آفریده و زیاد کرده است، و از شرّ آنچه از آسمان فرو مى فرستد، و از شر آنچه به آسمان صعود مى کند، و از شرّ فتنه هاى شب و روز، و از شرّ هر وارد شونده اى در شب مگر اینکه به خیر و نیکى وارد شود، اى پروردگار مهربان! به کلمات کامل تو «یعنی؛ کلام بی نقص و کامل تو»که هیچ نیکوکار و بدکارى نمى تواند از آن‌ها تجاوز کند، پناه مى برم.)

و «أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَهَامَّةٍ وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لَامَّةٍ.»^[313](از هر شیطان، حشرۀ گزنده وچشم شور به سخنان کامل خدا، پناه می برم.)

و خواندن این دعا در اوّل هرشب یا اوّل هرصبح –سه بار- باعث می گردد که آن روز و یا شب هیچ ضرری برای فرد ایجاد نگردد: (بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.)^[314]

(به نام خدایی که با وجود نام مقدّسش –که پناه هر کسی باشد،- هیچ ضرری در آسمان و  زمین به وی نمی رسد.)

و هر کس در جایی اتراق کرد و این دعا را بخواند، تا وقتیکه آنجاست هیچ ضرری برایش ایجاد نمی گردد: «أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ.»^[315] (به کلمات تامّات «یعنی؛ کلام کامل و بی نقص»(^[316]) خداوند از شرّ هر آفریده ای پناه می برم.)

خواندن دعای زیر بر کسی که مسحور یا جن زده شده موجب شفا و رهایی وی از جن می باشد:

(بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ يُؤْذِيكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَيْنِ حَاسِدٍ اللَّهُ يَشْفِيكَ بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ.)^[317]

(به نام خدا تو را رقیه و دعا می کنم از هر چیز که تو را می آزارد و از شرّ هر کس یا چشم هر حسود، خداوند تو را شفا دهد! به نام خدا برای تو دعا می کنم.)

و  رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: (مَنْ تَصَبَّحَ كُلَّ يَوْمٍ سَبْعَ تَمَرَاتٍ عَجْوَةً لَمْ يَضُرَّهُ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ سُمٌّ وَلَا سِحْرٌ.)^[318] (کسیکه هر روز صبح، هفت عدد خرمای عجوه (نوعی از خرماهای مدینه) بخورد، در آن روزها زهر و سحر به او ضرری نمی رساند.)

(29-2) راه‌های ابطال سحر و جن زدگی

برای ابطال سحر و جن زدگی، تمام سوره ها و اذکار فوق مؤثر می باشند و شخص باید در انجام آن‌ها مداومت و مواظبت داشته باشد و در عین حال از خداوند متعال خواهان محافظت و ابطال سحرش گردد و در این راستا فقط و فقط بر او توکّل کند. همچنین شخص باید از انجام محرمات دوری کرده و بر انجام واجبات مواظبت کامل داشته باشد.

جدای از موارد مذکور خوردن عسل^[319] و انجام حجامت^[320] و سیاه دانه^[321] نیز از مواردی هستند که در ابطال سحر و رهایی از جن زدگی مؤثّرند.

 

30-اذکار روابط اجتماعی

(30-1)جواب کسى که بگوید: غَفَرَاللهُ لَکَ

(وَلَكَ.)^([322])

(خداوند تو را هم ببخشد.)

(30-2)دعای کسی که گوید: من تو را بخاطر خدا دوست دارم.

(أَحَبَّكَ الَّذِيْ أَحْبَبْتَنِيْ لَهُ.)^([323])

(تو را آن کسى دوست بدارد که بخاطر او مرا دوست دارى.)

(30-3) دعا براى کسى که مالش را به تو پیشنهاد کند

(بَارَكَ اللهُ لَكَ فِيْ أَهْلِكَ وَمَالِكَ.)^([324])

(خداوند، در خانواده و دارائیت برکت اندازد.)

(30-4) رواج دادن سلام

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (لاَ تَدْخُلُوا الـجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا، وَلاَ تُؤْمِنُوا حَتَّى تَحَابُّوا، أَوَ لاَ أَدُلُّكُمْ عَلَى شَيْءٍ إِذَا فَعَلْتُمُوهُ تَحَاَبَبْتُمْ؟ أَفْشُوا السَّلاَمَ بَيْنَكُمْ.)^([325])

(به بهشت وارد نمى شوید تا اینکه ایمان بیاورید، و ایمان شما کامل نمى شود مگر اینکه یکدیگر را دوست داشته باشید، آیا شما را به کارى راهنمایى نکنم که انجام آن، باعث دوستى شما با یکدیگر شود؟ سلام را بین خود رواج دهید.)

(ثَلاَثٌ مَنْ جَمَعَهُنَّ فَقَدْ جَمَعَ الإِيْماَنَ: اَلإِنْصَافُ مِنْ نَفْسِكَ، وَبَذْلُ السَّلاَمِ لِلْعَالَمِ، وَالإِنْفَاقُ مِنَ الإِقْتَارِ.)^([326])

(کسى که سه خصلت داشته باشد، ایمانش را کامل کرده است: عدالت با خود، سلام دادن به همۀ مردم، و انفاق در تنگدستى.)

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَب: أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ النَّبِيَّج أَيُّ الإِسلَامِ خَيْرٌ؟ قَالَ: (تُطْعِمُ الطَّعَامَ، وَتَقْرَأُ السَّلاَمَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ وَمَنْ لَمْ تَعْرِفْ.)^([327])

عبدالله بن عمرب روایت مى کند که مردى از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  پرسید: بهترین عمل در اسلام کدام است؟ ایشان صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (خوراک دادن و سلام کردن به آشنا و بیگانه.)

(30-5) جواب دادن به سلام شخص کافر

(إِذَا سَلَّمَ عَلَيْكُمْ أَهْلُ الْكِتَابِ فَقُولُوا: وَعَلَيْكُمْ.)^([328])

(اگر اهل کتاب «یهود یا نصارى» به شما سلام کردند، بگویید: «وَعَلَيْكُمْ»و بر شما.)

(30-6) دعا براى کسى که به او دشنام داده اى

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: (أَللَّهُمَّ فَأَيُّمَا مُؤْمِنٍ سَبَبْتُهُ فَاجْعَلْ ذَلِكَ لَهُ قُرْبَةً إِلَيْكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.)^([329]).

(بار الها! هر مؤمنى را که من به او ناسزا گفته ام، آن را براى او در روز قیامت، باعث قربت خود بگردان.)

(30-7)دعا در موقع مدح دیگران

 رسول صلی الله علیه و آله و سلم مى فرماید: (إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ مَادِحاً صَاحِبَهُ لاَ مَحَالةَ فَلْيَقُلْ: أَحْسِبُ فلاناً والله حَسِيبُهُ وَلاَ اُزَكِّي عَلَى اللهِ أَحَداً أَحْسِبُهُ ـ إِنْ كَانَ يَعْلَمُ ذَاكَ ـ كَذَا وَكَذَا.)^([330])

(هرگاه لازم است که دوستتان را مدح کنید، چنین بگویید: به نظرم فلانى چنین و چنان است، ولى خدا محاسبه کنندۀ اوست و من کسى را نزد خدا تزکیه نمى کنم.)

(30-8)آنچه مسلمان هنگام مدح شدنش بگوید

(أَللَّهُمَّ لاَ تُؤَاخِذْنِيْ بِمَا يَقُوْلُوْنَ، وَاغْفِرْ لِيْ مَا لاَ يَعْلَمُوْنَ.)^([331])

(بار الها! مرا بخاطر آنچه که مى گویند، مورد بازخواست قرار مده، و آنچه را که از من نمى دانند، بیامرز.)

(30-9) اعمال موقع فرا رسیدن شب

(إِذَا كَانَ جُنْحَ اللَّيْلِ ـ أَوْ أَمْسَيْتُمْ ـ فَكُفُّوا صِبْيَانَكُمْ؛ فَإِنَّ الشَّيَاطِينَ تَنْتَشِرُ حِينَئِذٍ، فَإِذَا ذَهَبَ سَاعَةٌ مِنَ اللَّيْلِ فَخَلُّوهُمْ، وَأَغْلِقُوا الأَبْوَابَ، وَاذْكُرُوا اسْمَ اللهِ؛ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ لاَ يَفْتَحُ بَاباً مُغْلَقَاً، وَأَوْكُوا قِرَبَكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللهِ، وَخَمِّرُوا آنِيَتَكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللهِ، وَلَوْ أَنْ تَعْرُضُوا عَلَيْهَا شَيْئاً، وَأَطْفِئُوا مَصَابِيحَكُمْ.)^([332])

(هنگامى که تاریکى شب، سایه افکند ـ یا شب شد ـ کودکانتان را نـگذارید بیـرون بروند؛ زیرا در این وقت شیطان ها پراکنده مى شوند، هنگامى که پاسى از شب گذشت آن‌ها را آزاد بگذارید، به شرطى که مشکل دیگرى نباشد، و قبل از خوابیدن بسم الله بگویید، و درها را ببندید؛ زیرا شیطان درِ بسته را باز نمى کند، همچنین بسم الله بگویید، و دهانۀ مَشْکِتان را ببندید، و روى ظرف ها سرپوش بگذارید، اگر چه بطور کامل پوشیده نشوند، و چراغ هایتان را خاموش کنید.)

(30-10)دعا براى کسى که بگوید: بَارَکَ اللهُ فِیک

(وَفِيْكَ بَارَكَ اللهُ.)^([333])

(و خداوند در تو نیز برکت قرار دهد.)

(30-11)تشکر از کسی که به تو نیکی کرده

(لاَيَشْكُرُاللَّهَمَنْلاَيَشْكُرُالنَّاسَ.)^([334])

(کسیکه شکر مردم را به جا نیاورد، شکر خدا را به جا نیاورده است.)

(30-12)قرائت قرآن در شبانه روز

أبوموسى أشعری رضی الله عنه روایت نموده:(عن النبيِّ صلی الله علیه و آله و سلم قال: تَعَاهَدُوا هَذَا القُرآنَ، فَوَالَّذي نَفْسُ محمّد بِيَدِهِ لَهُوَ أَشَدُّ تَفَلُّتاً مِنَ الإِبِلِ في عُقُلها.)^[335](پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «درخواندن و پند گرفتن»بر این قرآن، مداومت و ملازمت داشته باشید؛ زیرا سوگند به کسی که روح محمّد در دست اوست، قرآن، از شتر پای بسته در طناب، گریزانتر و فرّارتراست «یعنی؛ قرآن از ذهن وحافظۀ انسان، از شتری که پایش از طناب باز می شود، زودتر می گریزد».)

عبدالله بن عمرو بن عاصبروایت نموده: (قال  رسول الله صلی الله علیه و سلم : مَنْ قامَ بِعَشْرِ آيَاتٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ، وَمَنْ قامَ بِمِائَةِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْقانِتينَ وَمَنْ قامَ بِأَلْفِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ المُقَنْطَرِينَ.)^[336](هرکس ده آیه را بخواند از غافلان نخواهد شد و هرکس صد آیه را بخواند از خاشعان خواهد شد و هرکس هزار آیه بخواند از کسانی محسوب می گردد که به اندازه قنطارها (قنطار همانند کوه عظیم مانند أحد) انفاق کرده اند.)

 رسول الله صلی الله علیه و سلم در دو رکعت نماز صبح^[337]و دو رکعت نماز طواف^[338]در رکعت اوّل: (قل یا أیها الکافرون) و در رکعت دوم: (قل هو الله أحد) و در نماز وتر هرگاه سه رکعتی می‌خواندنددر رکعت اوّل بعد ازخواندن الفاتحه:(سبح اسم ربک) و در رکعت دوّم: (قل یا أیها الکافرون) و در رکعت سوّم:(قل هو الله أحد) می خواندند.^[339]

(30-13)دعا کردن بعد از ختم قرآن

از مجاهد روایت شده: ( بَلَغَنَا أَنَّ الدُّعَاءَ يُسْتَجَابُ عِنْدَ خَتْمِ الْقُرْآنِ.)^[340] (برای ما روایت کرده اند که دعا بعد از ختم قرآن قبول خواهد شد.)